BABA .....

Tak mi sie dzisiôj wziyno na gôdka ło ... babach. To możno terôzki jesce jednã gyszichtã, kierô ci gynał tyż pokazuje richticznô babsko nôtura. Bóło ci to tak (a gôdóm to poduk jednego wywołanego szałszpilera, ino niy miarkuja ftorego): Wylazła baba tak na łodwieczerz przed chałupa. Blank po leku pokwanckała sie ku dźwiyrzóm łod zegrody. Podcióngła se te swoji „silikóny” i styrcy, i fest ci ku tymu medikuje: – Możno fto przyjńdzie cestóm kole mojij chałupy ... abo i niy. Doczkóm kwilkã i spomiarkujã sie, cy fto bydzie cosik kciôł łodymie abo niy? Styrcy i filuje. Filuje i styrcy, ale nikaj żôdyn sam niy tómpie. Łozglóndô sie, zaziyrô, wytykô gowã za łogrodzyni. Nic. A cni ji sie gynał choby przi jôdle hawerfloków bez łomasty. – Jeee, ftosik depto. Fto tyż to moge być? Możno ftoś, kierego znóm? Abo i niy? Możno bydzie cosik chciôł łodymie ... abo i niy? Gawcy, gawcy, ale skuli tego, iże niy mô przi sia breli i tak wiela niy dojzdrzi przed śćmiywkiym. – Możno tyn ftoś przijńdzie ku mie ... abo i niy? Kiej przijńdzie, to ci sie go spytóm, co chce ... Abo i niy. Bydzie kciôł pedzieć, to sóm rzyknie. Niy bydzie kciôł, to jô niy byda przecamć takô wrazitko. Idzie Bercik, tyn łod lasa, Tako cielepa i ślimôk. – Ciekawość. Spytóm sie kaj depce... abo i niy? Możno bydzie kciôł pedzieć? Abo i niy. Doczkôm aże dojńdzie. Bercik dokulôł sie, łostôł stôć przi sztachytach i gawcy sie babie gynał w ślypia. – Ciekawe co tyż łón kce? Spytóm sie go ... abo i niy. Bydzie kciôł pedzieć, co kce, to powiy. A kiej niy, to niy. Bercik łozewrził dźwiyrka, wlôz rajn na plac, wyrzynół wespa, kiero kole niygo furgała i stanół sie kole baby. – Ciekawe. Wlôz na mój dwór. A jô niy wiym co chce? Spytóm go ... abo i niy. Bydzie kciôł pedzieć co kce, to rzyknie. A kiej niy bydzie kciôł, to niy. Jô tam tak po prôwdzie niy musza tego miarkować! – Pójńdź babo symnóm do kómory – gôdô Bercik. I biere ci jóm pod parza. – Ciekawe. Po kiego diôska łón kce cobych śniym pomajtała, polazła do tyj kómory? Spytôm sie go ... abo i niy. Bydzie kciôł gôdać to powiy, a kiej niy bydzie kciôł, to niy. Bercik wkarycół sie za babóm do kómory, chyciół jóm za łogiby i kôzôł ji sie gibko seblykać. – Ciekawość. Bercik trzimie mie za półrzitki i kôże sie seblyc. Spytóm sie po jakiymu jô móm ściepnóńć i zapaska, i kiecka, i ku tymu cycynhalter? ... Abo i niy. Bydzie kciôł skôzać, to powiy, a kiej niy, to niy ... niy byda sie pytać. Bercik ciepnół baba na prykol, wlôz na nia i ... – Ciekawość, zgwóli cego łón ci mie sfalół na tyn prykol i wlôz ci na mie? Spytóm sie go... abo i niy. Bydzie kciôł pedzieć, to sôm mi rzyknie. A niy bydzie kciôł, to niy bydzie gôdać i szlus. Bercik jak na chopa przistało zwyrtnół baba ze trzi razy jak chopowi przinoleżi, łoblyk se hymda, galoty i westa, majtnół sie na piyńcie i wylôz ze chałupy. Baba tyż sie blank wartko nazôd prziłodziôła, wylazła przed chałupa, podcióngła sie juzaś te jeji „silikóny”, stanyła, jesce rôz podciepła sie te „silikóny” do góry i tak ci medikuje: – Wejrzicie sie ino ludzie! Jô ci na isto dalszij niy wiym, dalszij niy miarkuja, co tyż tyn Bercik tak na richtik łodymie chciôł? A wy wiycie?

Mores, abo dobre maniyry...

Mores abo dobre maniyry ... Po wszyjskich tych latowch rajzach, wandrach ludzie trefiajóm sie niyskorzij we szynku abo kajsik przi modernym terôzki giolu i napoczynajóm łosprawiać, chwôlić sie i asić tym, co uwidzieli abo przeżyli. Tak tyż łostatnio i mie sie przitrefióło we jakimsik szykownym kamractwie, staryj skamracónyj czelodce. Bóło nôs pôruch i jedna, dziepiyro co przikludzónô ku nóm frela. Kiej już stare poberali, pogôwyńdziyli ło swojich przileżitóściach łodezwała sie ta isto. – Wiycie, przitrefiyło mi sie to pierónym dôwno tymu nazôd, jakech jesce bóła modô i gryfnô, jakech wykludzióła sie na urlaub ... – Modo toś możno bóła, ale coby zarôzki gryfnô? – takech se po cichusku pomyślôł ale nic niy gôdóm. – ... Wykôzało sie – berała dalszij ta istno – co tam przikludzióło sie mocka blank fajnych ludzi, tóż tyż wartko napoczli my sie wszyjske spamiyntale „integrówać”. I kiejsik budza sie ło rozwidnioku i próbuja, blank opaternie, coby sie niy ansztrygować za tela, łapnóńć flaszecka ze życiodajnym nôpitkiym, ftoroch postawióła kole sztrółzaka. Łorôz merkłach, iże cosik sam ci jes blank niy richtik ... – Nó, cóż tyż moge być niy richtik, kiej siemô kacynjamer i wszyjske skuplowane z tym dolygłóści? – spytôł jednyn z kamratów. – ... Nó, kajsik pomiyndzy połozciepowanymi bele kaj łachami – smolóła nôs ta istno i fórt rzóńdzióła dalszij – leżóm na zicher niy moje i pewnikiym chopske galotki, badyhółzy. Wartkoch przeleciała we filipie wszyjsko ze wczorejszego dnioszka. Fylm mi sie niy urwôł. Łóński wieczór łodtwórzółach wartko we palicy we nôjdróbniyjszych pinklach. Ufff ... – Nó ja, na wywczasach moge sie roztomajcie przitrefić – mrónknół ftoryś ze kamratów. – Napoczynóm chopy rachować giyry: jedna, drugô, trzeciô ... szczwôrtô ... Co jes lółz? – bojcy dalszij naszô nowô kamratka. – Zaziyróm wyżij i cóż jô widza: miyndzy nadbytniymi szłapami belónce sie niystarownie nadprógramowy ciulik. Najimałach rest mojij siyły i świtłach we jedna ze tych nadbytnich szłapów, co sprawióło, iże spode sztepdeki wylazła nadbytniô palica łod kieryj móm nôdziyja szafnóńć łodpowiydź na filozoficne pytani: – A co ty sam kurwa robisz? – Aaa, bo sam jakisik rymónt robióm i blank cowiekowi spać niy dajóm, a twoja izba wylazuja na drugô zajta budónku, toch se pomyślôł, iże sam u cia bydzie ciszyj – łodrzykła ta nadbytio gowa. – Nó dobra ... ale ... po jakiymu, kurwa, śebykeś galotki? – kolyjne filozofcne pytani wylazło ze mojigo ściopranego filipa – rzóndzi dalszij ta istnô. – I tu szło ujzdrzić, co we tyj nadbytnij palicy napoczli sie jakesik ruchy szarych kómórek i na łostaku gowa rzykła: – Boch jes moreśny, móm dobre maniyry ... i niy wlazuja do prykola snoszónym ... prziłodziyniu ... Ojgyn z Pnioków

Zwiykowany chop a... zeks...

Wiesna, idzie lato, świyntojóńskô nocka, chop ze swojóm babeczkóm rychtujóm sie do spaniô. Łoba już moc zwiykowane ale – jak to na wiesna – tyż jim sie jesce spómnieli stare czasy. Chop już sie legnół na szeslóngu, łoświyciół ino jedna maluśkô fóncla, jego babeczka jesce sie rychtuje, piykni, parfinuje, i na łostatku tak pomaluśku, polekuśku deptô ku niymu ze takim moc fałesznym uśmiychym na fresie... – Jorguś, Jorguś... – A cóżeś to kciała Ana? – pytô sie tyn starzik. – Jorguś, a boczysz, kiej my byl blank mode, to tyś miôł pierónym rôd mie tak szykownie cmoknóńć we czóło... Chop, chocia niychyntliwie, ale dôł ji kusik na czóło. Pôrã minutek cichuśko i baba juzaś napoczynô: – Jorguś, Jorguś... – A co juzaś Ana? – Jorguś, a pamiyntôsz, kiej my byli jesce blank mode, toś miôł pierónym rôd dać mi na wieczór kusika we moje lica... Chop sztreknół sie deczko na tym prykolu, dôł ji kusika we łoba lica, łobtar rynkowym szlafhymdy gymba i biere sie do spaniô... Niy zetwało juzaś pôrã minutek a baba juzaś sie łodzywô: – Jorguś, Jorguś... – Jezderkusie! A co cie jesce chycióło? Jesce môsz cosik do pedzyniô, coby mie szterować... – Jorguś, a pamiyntôsz, kiej my jesce byli na isto blank mode, toś mie zawdy na łodwieczerz tak szykowniście, fajniście poradziół, tak letko, libeźnie... bajsnóńć we moji ucho? Kwilka cichuśko, i po łoka mrziku słychać ino we izbie cioranie laciami... chop kajsik lejzie... – Jorguś, Jorguś, a kaj ty to terôzki deptôsz? – Aaaa... ida go haźlika... po mój gybis...

Ypoka krzymu łupanygo...

Wiycie, kôżdy chocia we hilfce słyszôł ło ypoce kamiynia łupanygo. A terôzki niyftore prawióm, iże to jes ypoka krzymu łupanygo a to skuli tego piyrwiôstka, na ftorym łopiyro sie ta côłko spółczysnô elektrónika.
Idzie ale sam terôzki pedzieć, co niyftore blank złe wiadómości ło modziokach wprôwiajóm starych knakrów – choby ino takich nikiej jô – we dobrô launa. Nó, chocia takô ino informacjô, iże intynziwne korzystanie ze internecu moge blank łozmiynkczać filipy modych ludzi. Wszyjsko to wziyno sie łod jednego pytania: „Eźli Google nôs łogupiô?” Ja, jô gynał miarkuja, co tych mojich berów, mojigo gôwyndzyniô suchajóm tyż ludzie, ftorzi niy za tela wyznajóm sie na internecu i kómputrach. Ale musza sam deczko ło tym połozprawiać, bo przeca sóm durch przi tyj łoszkliwyj maszinie siedza i zaziyróm do tego interneca, krajzuja po tyj łoszkliwyj siyci.
Ze tym miyntkim mózgym modzioków to jesce niy wszyjsko jes blank stracóne. Niyftorym modziokóm (a i tym pierónym starym knakróm i mamzelóm), bali eźli sóm festelnie uzalyżnióne łod tych blikajóncych mónitorów, udôwô sie ze tyj szłapki wytargać. Dobrym takim przikłôdym jes ci tyn istny, hamerikóński dziynikôrz Nicholas Carra, ftory rozfechtowôł ta côłko afyra. Coby wiedzieć, ło czym gôdô, musiôł na zicher skorzij „surfować” po internecu nikiej ci jakisik bancwôł, folujónc ku tymu basisko pizzóm i piwym. Truc tymu poradziół jesce łobchować pôrã mózgowych kómórek i niydôwno wydôł côłkô ksiónżka ło tym. Ale k’rzecy jes, iże ta tyma poruszół.
Wyszukiwarki internecowe sóm na isto zuper (jak gôdajóm modzioki), ale eźli niy zmiyniajóm łóne dógłymbnie naszygo „intelektu”? Niyftore sam łoptymisty prawióm tak: dziynka siyci WWW mogymy dowiedzieć sie mocka wiyncyj niźli kiejsik! I to ci jes na zicher prôwda. Pomiarkujcie ino, jak to wyglóndało jesce 20 lôt tymu nazôd, kiej kcielichmy na tyn przikłôd łoznaczyć datum bitwy pod Grunwaldym. Wycióngało sie ze fachu łogrómnucnô yncyklopedyjô, nó i czym sam trza bóło być radym? Suchóm łodpowiydzióm. A terôzki gibko wklupiymy podszukowane hasło we Google i zarôzki dostowómy mocka wiyncyj: wiymy, co grajóm we grunwaldzkim kinie, mómy mocka informacjów ło szynkach, „pubach” i restaurantach, mogymy sie łobsztalować jôdło we jakijsik piceryji; mómy ale mocka wóntów, eźli idzie ło łodpowiydź, bo blank niy wieda, kiero ze łośmiuch zajtów, ftore nóm wyfukli na ykranie jes ta richticznô.
Nó ale, co rzykniecie ło naszyj zdólnóści kóncyntracyji we ypoce kómputrów? A dyć prawie, coch to kciôł terôzki pedzieć ... Aaaa .. .sóm już niy miarkuja ... Pamiyntóm ino, iże kiejech napoczynôł pisać te zdani, we palicy fest świtała mi jakosik gynijalnô myśl na poparcie tego wszyjskigo, coch skorzij pedziôł. Ale po zrobiyniu tego, co terôzki wszyjskie czyniymy, kiej mómy napisać jake zdani na kómputrze – a dyć tóż, po sprawdzyniu ymilków, upewniyniu sie jakô jes pogoda we mieście, do kierego tak by tak sie niy wybiyróm, łodpisaniu we kómunikatórze mojimu bratańcowi, łobsztalowaniu sprawónków dlô mojij Elzy i sprôwdzyniu poruch inkszych ważnych zachów, ło ftorych terôzki niy byda gôdôł – blank’ech zapómniôł, ło co mie sie tak prôwdóm łozchodziyło!
Kiej sam gôdómy ło modziokach i internecu, niy mogymy snadnóm rzecóm gyneralizówać. Bo eźli kómputer musi kóniycznie łogupiać ludzi? Sóm tyż i take, ftorym ta maszina dozwolóła przepómnieć ło swojich fyjlerach ... „umysłówych”. Wejźmy na tyn przikłôd tego frica, ftory zbajstlowôł nóm ci tego Facebooka. Trefiółech niydôwno na You Tube na film, ftory łozprawiô gynał jego historyjô.
We 2004 roku tyn istny sztudiyrowôł natynczôs na hamerikóńskim Harvardzie, bół żadnym i niyskorym zgolymym karlusym, i czuł sie fest póniżóny, bo niy poradziół przigôdać se szykownistyj dziołchy. Tyn szimel na isto blank niy ma nowy. Ale, co by z tego wylazło we inkszych czasach? Chopôk taki pewnikiym starôłby sie choby nôjynty skómpynzówać sie te wszyjske niypowodzynia, robiónc jakiesik gupoty: możno łôstôłby „psychopatóm”, możno tyż i jakim przedstawiciylym handlówym sprzedujóncym szportowe autoki, prezesym jakijsik prawicowyj partyji abo możno i prezidyntym kraju. Za to terôzki we tych czasach internecu, ganc ajnfach prziszôł na te idy, wpôd na szpasowny pómys: skiż tego, iże niy poradziół przigôdać se dziołchów, tóż tyż wrajziół jejich zdjyńcia do internecu. I to ci bół strzał w cyjna! Bez te już szejść lôt jego dólô blank sie łodmiynióła: niy ino znod se babeczka, ale mô ci już terôzki tela pijyndzy, iże poradziółby mieć we kuście pôrã tysiyncy babów, i to chnet bez côłke tysiónclycia.
We cufalu inkszych jego równioków prziszłóść wydowo sie mynij szczysnô. I tu sie wrôcómy do tego gównego „newsa” ze artikla chopa ze cajtónga Le Nouvel Observateur Françoisa Reynaerta: bez łostatnie dwadzieścia lôt IQ (tyn ilóraz inteligyncji – jak gôdajóm mómdroki) u przedstawiciyli nowych pokolyniów śleciôł bezmać ło pôrã pónktów. Miyniyniym niyftorych ci tam podszukowaczy, prziczynów tego zjôwiska przinoleżi upatrować w tym, iże teraźne modzioki przetrôwióm côłke dnioszki we asiście Google i jimu podanych. Po prôwdzie, to niy ma w tym blank nic szpasownego: cajtóngi ciyngiym łozpisujóm sie ło tym, iże nasze modzioki blank niy majóm przed sia prziszłóści. A kiej wykazuje sie, co chnetki niy bydóm mieli łóne i mózgów, to nic, ino sie nóm przijńdzie blank do łostatka pochlastać.
Ale, i jak ci tu skukać uciycha ze cudzygo niyszczyńściô łogarniajóncego nôs na ta wiyść? Rzyknijmy se klar: w pewnym wiyku zaziyranie na modych ludzi „serfujóncych” we internecu ustôwô być szpasowne i zakrôwô prómp na gańba i upokorzyni. Modzioki, a i dziecka, swojimi wizgyrnymi palcyskóma robióm wszyjsko lepij i gibcij, znajóm wszyjskie przidajne knify, znajóm zajty, ftore werci sie łobejzdrzić i tyż te, ftore zarôzki idzie se łodpuścić. Ale, tóż tyż przinôjmnij rółz mogymy poczuć smak pómsty. Dzisiôj na jich tle wyglóndómy przi naszych komputrach jak gryncbuły i mamlasy. Ale to łóni we tym tympie za dwa stulycia zwekslujóm sie we ... gymizy!

Aboch pofyrtany, aboch... już zwiykowany...

Cosik mi sie zdô, iżech jes corôzki barzij pofyrtany abo ci mie już na staróść sklerółza chyciyła. Niy poradza tego gynał spokopić. A napoczło sie to tak:
Ło szaroku kca podlôć moja zegródka. Wylazuja ze chałpy, pyndaluja do mojigo łogródka, sznupia po kabzach ... niy móm kluca. Wrôcóm sie nazôd, biera kluce i nowy szlauch do wody, deptóm do zegródki. Kiej żech ci już napocznół łozwijać szlauch do podlywaniô, zaziyróm na mój autok, kiery styrcy za łogrodzyniym i miarkuja, co trza by go bóło dzisiôj łoszpluchtać. Móm już przeca szlauch, jes woda ale niy móm cym tego autoka łozewrzić. Ida nazôd do chałupy. Kiej deptóm nazôd do dóm po klucyki dó niygo, merknółech jesce na stole moja koryspóndyncyjô i rechnóngi, kierech skorzij wyjmnół ze brifkastli. Uzdołech, co trza przodzij przejzdrzić ta koryspóndyncyjô jesce skorzij przed łoszpluchtaniym mojigo autoka. Kładã kluce na stole i wyciepuja ryklamy do aszynklibla i miarkuja, iże łón jes ci blank połny. Nó, tóż tyż zarôzki woża sie łodłożić rechnóngi i tyn aszynkibel wyrojmować. Wtynczôs przilazuje mi na myślónek, iże kiej wylazuja ze tym aszynkiblym na dwór do hasioka, byda blank podle mojij brifkastli, moga beztóż tyż nôjprzodzij wysłać rechnóngi, kiere idzie łopłacić czekiym. Bierã totyż ze stoła do gracy ta moja ksiónżka czekowô i stwiyrdzóm, iże łostoł mi ino jedyn, jedziny szek. Blank nowô ksiónżyczka jes we mojij srogij izbie. Wlazuja rajn a sam na mojim szrajbtiszu styrcy biksa biyru, kieroch napocznół słepać z rańca. Miarkuja, co te piwo jes już festelnie ciepłe i trza by jóm, ta biksa, bóło wrajzić do kilszranku. Ida do kuchyni ze tóm biksóm i zważowóm, iże kwiôtki na fynsterbrecie muszóm być razinku podlóne. Stawióm biksa z biyrym na tyn fynsterbret i widza, co tam leżóm moje bryle, kierych niy poradziółech ło rozwidnioku znojść. Musza ci wartko – takech se myślôł – położyć je nazôd na mój szrajbtisz tela jesce, co nôjprzodzij podleja jednakowóż te moje kwiôtki. Łodkłôdóm nazôd te bryle na fynsterbret i deptóm do kuchyni po woda. Nôgle uwidziôłech mojigo pilota łod telewizora. Ftosik pewnikiym łostawiół go wczorej na kuchyniannym stole. Wymiarkowołech, iże kiej na łodwieczerz bydymy kcieli ze mojóm staróm łoglóndać telewizyjô, bydymy juzaś choby gupie sznupać za tym pilotym i pewnikiym mi sie niy spómni, coch go łostawiół we kuchyni. Nó, tóż uzdołech położyć ci go na jejigo plac przi telewizorze. Tam kaj godzi sie, coby bół. Ale nôjprzodzij podleja na zicher te kwiôtki. Przi nalywaniu wody do zbónka wylôło mi sie ździebko wody na ziym ... łodkłodóm pilota na stół, biera jakosik lapa ze kamerlika i wyciyróm te dyliny. Wrôcóm sie nazod do izby i próbuja sie na gwôłt przipómnieć, co jô tak po prôwdzie kciôłech terôzki zrobić.
Medikuja, sztudiyruja ... ja, móm! Musza mojij Elzie zagrzôć nudelzupa ze niydzieli, kiej przijńdzie ze roboty do dóm. Biera ze balkóna gôrczek ze tóm zupóm a sam glingo zwónek u dźwiyrzy. Łotwiyróm a sam moja sómsiôdka prziszła jak zawdy borgnóńć deczko soli. Kca pójńść do szrancku we kuchyni, coby ji łodsuć ździebko tyj soli, ale nimech sie łobróciół, cug zatrzas mi przed kicholym dźwiyrze. Niy móm przi sia kluca do pomiyszkaniô (łostoł we antryju) beztóż tyż musiółech doczkać na siyni aże moja Elza przikwancko sie ze roboty.
Nó, i na łodwieczerz; autok jes zmaraszóny, stytrany tak jak bół, rechnóngi niy sóm zapłacóne, biksa ze tóm niywysłepanóm połowinóm „tyskigo” styrcy (jak styrcała) na szrajbtiszu, kwiôtki sóm blank suche, móm – jakech miôł – jedyn, jedziny szek me mojij ksiónżyczce, za dioska niy poradza nojść mojigo pilota łod telewizora, niy poradza tyż wysznupać mojich bryli, blank niy miarkuja co żech zrobiół ze klucykami łod autoka.
I kiej tak ślyncza, po jakiymu dzisôj nic niy łostało zrobióne jeżech na isto zadziywióny, bo wiym, miarkuja, iże caluśki dnioszek bółech festelnie zarobióny, zajimany i jeżech ku tymu richtik usiotany, łoklapnióny i côłkiym ab.
Prziszołech ci na to, co to na isto jes srogo problyma. Niy do sie kole tego egal przyjńść, niy lza pedzieć, co wisi mi jak kilo kitu na zicherce. Beztóż tyż móm do Wôs srogo próśba. Wiycie, dejcie skôzać inkszym, kierych znôcie ta informacyjô, bo jô sóm nie za tela pamiyntóm kómu żech to już wszyjsko pedziôł, kómu żech tyn fal już łozprawiôł.
Łod staróści niy dô sie cowiekowi wykuglować, niy do sie jóm majtnóńć, ale chichranie sie ze samego siebie jes jak nôjlepszyjszy medikamynt.

Oktoberfest, miymiecke świynto...

Trza napocznóńć łod wrotów, łod Jadama i Yjwy. Oktoberfest in München, miymiecke paździyrnikowe świynto – to chmiylowe żniwne we Monachium, na Bajerach. Tyn wywołany Oktoberfest łodbywô sie kôżdyrok już łod 1810r na przełómie wrzyśnia i paździyrnika, i jes ci jednym ze nôjsrogszych na świycie festym ludowym, takóm ludowóm lampartyjóm. Trza sam jesce zarôzki przi napoczniyńciu dociepnóńć, co take festy niy byli u Bajeroków rzôdkościóm. Jejich cylym bóło zawdy spotrzybowanie biyru ze łóńskigo syzónu, podwiyl sie jesce niy napocznie warzić nowe piwo, a to skuli tego, co take ci zwykowe „Bawarskie Prawo Czystości” (Bayrisches Reinheitsgebot), dôwało zwólô na warzynie biyru ino łod 29 wrzyśnia do 23 kwiytnia na bezrok. Te Bawarskie Prawo Czystości łoznojmióne bóło i tyż podszrajbowane we 23 kwiytnia 1516r we Ingolstadt bez bajerskigo ksiónża Wilhelma IV (przi zwóli modszego jego, brata Ludwika X). Łod 1994r dziyń uchwalyniô tego prawa jes we Miymcach fajrowany ze srogóm paradóm jako Dzień Piwa Niemieckiego (Tag des Deutschen Bieres).
Tyn richticzny Mónachijski Oktoberfest raduje sie już gynał dwiestalytnióm tradycyjóm. Ze przileżitości szumnyj żyniacki bajerskigo ksiónża Ludwika I (niyskorzyjszygo króla Bajerów) i jego libsty ksiynżnicki Therese von Sachsen-Hildburghausen, ftorô łodbóła sie 12 paździyrnika 1810r , złórganizjyrówane byli na pasiónkach (Theresienwiese) przed murami miasta wyścigi kónne. Skuli tego, co ksiónża miôł pierónym rôd starożytnióść, tóż tyż te rynowanie bóło na muster starożytnich igrzysków. We piyrszych latach mónachijski Oktoberfest miôł zaobycz szportowô nôtura. Skuli tego, co impryza miała wziyńci pojstrzód miyszkańców miasta, dwór królewski uzdôł ło powtórzyniu wyścigów na bezrok i tak zrodzióła sie ta tradycyjô mónachijskigo festu. We dziewiytnôstym wiyku byli ze tym festym roztomajte mecyje, ale już przi łostatku dziewiytnôstego wiyku Oktoberfest nabiyrôł corôzki barzij charaktyru, ftory mô dzisiôj.
Łod tamtych czasów fest rychtowany jes kôżdyrok; urós do nôjważniyjszygo i nôjsrogszygo świynta piwa. Z tym ino, iże nad swoji miano, napoczynô sie na łostatek wrzyśnia i twô bez dwa kolyjne jesiynne tydnie. We tym całbrownym dlô biyrbruderów czasie, miasto München stôwo sie stolicóm Ojropy dlô tych wszyjskich, ftorzi niy poradzóm sie wystawić życiô bez chmiylowygo nôpitku ze szuminami.
Nôjważniyjszóm binóm festu jes łogrómnócny plac blank podle staromiyjskij katyjdry. Dló byzuchantów postawiónych jes śtyrnôście hal piwnych (celtów) ze ftorych te srogsze majóm i dziesiyńć tysiyncy miyjsc siedzóncych. Kôżdy gospodôrz sprzedowo we swojim celcie piwo ino jednego brówôru. Na tym tyż placu kôżdy wziynty brówôr łozstawiô swój srogi celt we ftorym tisze uginajóm sie niy ino łod litrowych zajdli piwa mianowane bez tamesznych ludzi „mass”, ale tyż łod ajsbajnów, ichnich „schweinshaxe”, gusioków, kurzóntek, „stockfischów”, roztomajtych szlachtplatów, jôdła pod mianym „hassenpfeffer”, załerkrałtu, krupnioków i żymloków. Bez tego côłkigo jôdła, zaobycz festelnie solónego, piwo pewnikiym niy bóło tak szmektne.
Ale przecamć Oktoberfest to niy ino milijółny litrów wysłepanego biyru i mocki wyśmiynitego jôdła, ale to tyż szwarnô i galantnô zabawa we rytmus bajerskij muzyki – ichich heimatmelodie. Swawólne i błôzyńske prziśpiywki metlajóm sie ze hymnóma brówôrów i melodióma do tańcowaniô. Musowo tyż sóm ku tymu pokazy lojchtkugli, roztomajte kónkursy na tymat piwa i taki nôjbarzij geldowany, kónkurs dlô szynkiyrek i kelnerków we ftorych rachuje sie wiela nôjwiyncyj poradzi kôżdô śnich łorôz przeniyś litrowych zajdli piwa. Sóm i take wizgyrne, kiere na jedyn rółz bieróm i dwanôście tych srogich kufów.
I tyn nôjbarzij wywołany we świycie mónachijski Oktoberfest jes ci takim fajerym, ftory nôjbarzij skuplowany jes ze Bajerokami i jejich zwykóma.
U nôs tyż sie już łod dôwiyn dôwna, łod pierónym starego piyrwyj warzóło piwo, ale co my mómy spólnego ze tym bajerskim Oktoberfestym?
Anó psinco! Tela jednakowóż, co my sam u nôs na Ślónsku choby afy muszymy zawdy kogosik kopiyrować i podrzyźniać. Przeca terôzki, już łod napoczniyńciô wrzyśnia niy ma miasta, niy ma dziydziny kajby niy zbajstlowali októłberfestu. A wszyjske ci łone sóm pod mianym: „ślónski” abo – tak jak już łod trzech lôt machlujóm – „Górnośląski Oktoberfest”. Nó, i napoczynô sie. Styknie postawić jedyn jedziny celt, dwa rolbary i już mogymy fajrować na naszym, iptowatym októłberfeście. Na imrowizjyrówanych binach napoczynajóm skôkać, belóntać sie i śpiywać roztomajtyj zorty „artysty”, ftorych „ślónske piyśniczki” niy tak do łostatka bieróm cosik ze ślónskich korzyni i wiynkszóścióm ło nich, ło tych śpiywkach żôdyn sam na Ślónsku nic niy słyszôł. Za to chyntliwie roztomajte łochyntole śpiywajóm wszelijakij zorty „hajmaty”, znacy melodyje blank ci żywcym zerzniynte ze miymieckich szlagrów do kierych lecy jake, pożôl sie Pónbóczku, poyty szkryflajóm (bo niy piszóm!) czynstochowske rymy, pôłne ci libeźnych i fest rzywliwych słówecek ło jakjisik ci tam niyłokryślonyj tynsknicy i pójńściu ku łostatkowi, ło przemijaniu. Jô miarkuja, co kôżdy kce jakosik na ta swoja sznita z tustym przidubnóńć, ale niy styknie wzióńć melodijô, naszkryflać jake czynstochowske sztrofki ze wciepniyntymi rajn pôróma, ino pôróma ślónskimi słóweckóma, coby to zarôzki bóła naszô, rodnô ślónskô śpiywka. Ślónzôki znane sóm z tego, iże majóm radzi sie bawić i kôżdô przileżitość jes blank dobrô ku tymu, coby łozpowszychniać ślónskô gôdka i kultóra ale niy idzie tego robić tak ci już blank frechownie.
Nó, a nôjlepszyjsze to sóm te „artysty” (Pónbóczku jesce rółz łodpuść mi tyn grzych), ftorzi z jesce srogszym cugym ku robiyniu wszyjskich naobkoło za afy, wystôwiajóm na tych binach zwykowe, ślónske ... jółdlowanie.
Ludzie! Widzieliście kajsik samtukej na placach wele naszych familoków jakich chopców (dziołchy) ftorzi by łod dzieciynctwa, łod trowniola już jółdlowali? Uważowanie, majnóng, iże kôżdy Ślónzôk łod malyńkości, chnet łod łochrónki jółdluje, jes tela we wercie, co miyniynie, iże te jółdlowanie wypokopiół jedyn Rus, ftorymu jego chopske klyjnoty chyciół canrad i beztóż napocznół śpiywać tak zbytkównie moduliyrówanym klangym. Zali spóminka ło tych kółkach zymbatych jes już ino blank starym wicym, to te nasze „artysty” (Pónbóczku łodpuść ...) jółdlujónc na côłki karpyntel miynióm, iże razinku we tym łoka mrziku łozpowszychniajóm łod dôwiyn dôwna ślónske a niy – jak by to móndrok zmiarkowôł – bajerske prziśpiywki. Ku tymu tyż musowo tańcujóm prziplańtane ku nim mode, szykowniste dziołchy we bajerskich klajdach ze westami i chopcy w takich zielyniatych krótkich galotkach na hółzyntryjgrach, we tych bajerskich lyjderhółzach i tyrółlerhutami na palicach.
Wszyjske tyż ale śpiywajóm ze takigo modernego „playbacku” a natynczôs jejich „wystympów” jakisik gorolski zabawiôcz łozprawiô nóm niywymyślate, grubelacke „ślónske wice”, ftore ze richticznym ślónskim szpasym blank niy majóm nic spólnygo. We tych wicach kôżdy Ślónzôk jes zaobycz cepiatym yntóm i ćmiylym, i nic żôdnego niy łobłajzi, iże niyskorzij takim tyż cabalatym iptóm razinku jes pojzdrzany Ślónzôk we inkszych rygiónach kraju i jes przi tyj przileżitości gróntym dlô roztomajtych ci gorolskich kocyndrów i zatiryków.
Ja, jô miarkuja, co terôzki jes we mółdzie flyjgowanie, piastowanie tyj naszyj „ślónskij kultóry”, pokazôwanie ślonskij klimy ale, ludzie, to musi być robióne ze gowóm. I eźli to na isto trza musowo mianować Oktoberfestym? A niyskorzij kajniykaj juzaś gorol z Kielc poprawiô, prości na binie – a tyż i we telewizyji – gôdka nôs, Ślónzôków i uczy ku tymu nôs gôdać po naszymu. Chop ze Kielc! I tak po prôwdzie, to ci niyftorych na isto niy idzie zdziyrżić.
A chnet bez côłke lato, niy ino we wrzyśniu, niy szło we zapióntek wylyjźć na szpacyr, coby niy natrefić na jakisik ślónski fest, októłberfest abo na kóncyrt pod mianym „ślónskich klimatów” a wszyjsko to blank ajnfach ino jes „kicz i sztampa” przi zajdlu piwa za rube pijóndze.