Jesce za blank starego piyrwyj – jak zawdy berali moja Starka Klara – dziecka by sie niy łopowożyli przi łojcach, starzikach abo ino przi jakisik cudzych pedzieć niygryfne słówko jernika, jezderkusie, co ło pierónie sam niy spómna. A i jesce jô ze bracikiym, kiejby nóm sie cosik takigo bulkło, wypsło to by my zarozki łod mamulki łoberwali lapóm abo kopyścióm bez rzić. Nó, nó ... rzić tyż niy szło przi majoryntnych pedzieć, abo – niy dej Pónbóczku – cosik spómnieć ło dupie. Żôdyn tyż ze tych łojców mojich kamratów, kierych łod malutkości bocza, kierych znołech jesce łod trowniola, wtynczôs tyż niy sklinali przi dzieckach. I niy bółoby sam ło czym rzóndzić kiejby niy to, iże terôzki dziecka poradzóm tak sklinać, tak pierónić, iże niyjednymu starymu prykowi nikiej jô uchole poradzóm uświyrknóńć. Ja, jô miarkuja, iże terôzki i we telewizyji, i we bele jakich cajtóngach idzie sie tych wszyjskich żadnych i grubelackich siydmiuch bolyści niy zważujóm blank na to, co tyż jejich dziecka poradzóm słówecek naumieć. A, tyż i te mode, niełopiyrzóne mamulki i tatulki łod wypiytnościć. Sómech kiejsik słyszôł tako ci gôdka. Dwiuch modych żynioli zicło sie sam u nos u „Breka” przi piwie i tak po jakisik kwilce roztomajtego przekazowanio, paradzynio sie swojimi dzieckami jedyn śnich gôdô:
– A wiysz Acik, jak ci to mój maluśki Armando poradzi już farónić i sklinać?
– Niy gôdej, Ernst, tyn twój synecek poradzi tak festelnie sklinać ? A wiela to łón tyż mô lôt? – pytô sie tyn drugi kamrat.
– Nó, zeszły miesiónc pizło mu już styry lata!!!
Na to łozwała sie kaczmorka, kiero pewnikiym bóła już po Abrahamie:
– A rzykać panoczku, to tyn wasz synecek tyż tak gryfnie poradzi, ja?
– A dyć dejcież pokój paniczko Agnys ... taki maluśki synecek ?
I sam môcie taki prawy przikłôd, do cego to idzie dójńść, kiej sie niy poradzi moresu we chałpie udziyrżyć, dziecka niy sóm sztryng trzimane i mogóm łóne robić, co jim sie ino rzywnie widzi, a kiej by mu na co łojce niy dali zwólo, to bydzie pokazować, stowiać muki. I sam winowate sóm wszyjskie dojzdrzałe, majoryntne ludzie naobkoło. Przeca terôzki to ani rechtora, ani tyż swojigo kapelónka abo katychyjtki, dziecka nie suchajóm i we zocy, reszpekcie niy majóm. Nó, ale to już jes blank inkszô bôjka i jô niy ło tym sam kciôł dzisiôj rzóndzić. Sztimuje mi sam jedyn fal, kiery jużech kiejsik gôdôł ale rzykna rółz jesce: Kiejsik kole naszygo kościoła, kole mojij „Józefki” rómplowało poruch gizdów, łochyntoli tak możno dziesiyńć lot starych. Łoroz we tym côłkim larmie i rómraju jedyn najduch jak niy wrzesknie:
– Dej pozor Acik, bo jak cie świtna w rzić, to ci paniynka w ślypiu zarościeje!!!
Usłyszôł to nasz kapelónek, łapnół tego lómpa za dakel i ekleruje mu, co tak sie niy gôdô, bo tak ino żadziole klycóm, a te słówecko rzić, to ci jes w gymbie takigo bajtla srogi grzych !!!
Na to tyn rojber i rozwiynźluch fałesznie ci sie tego kapelonka pytô:
– Pónfraterku roztomiyły, pedzóm mi łóni, co jes wiynkszyjszy grzych: jak sie rzyknie rzić, abo jak sie kómu naświto do rzici ???
Zdrzicie go, jaki śniygo klugszajser?
Nó, a mie, tak po prowdzie, idzie ło take na isto szykowne, take gryfne ślonske słówecko: pierón. Wiycie, rozcasu, za starego piyrwyj, możno za staryj Polski (tak mi zawdy tuplikowali jedna i drugo moja Starka) szło tyż ździebko posklinać, pofarónić. Ale to byli take słówecka jak niy przimiyrzajónc: jerómbol, pierómbol, pierzina kandego, pierucha, ty giździe dioseckki (jak sie kogoś kciało posklinać), stodiosecko, giździorsko marcho, berdyjo do kupy ze bezkurcyjóm, i wiela, moc inkszych. Ale szło tyż szykownie pedzieć ło jakimsik guzdroku, ło chopie, kiery mô ruła jak z żeleźnioka, kiery mô richtich langy lajtóng coby sie yntlich gibnół, coby tyrôł piedrónym, uwijôł sie drap, na flot, nó ... coby pierónym szprajsnół. A szło tyż na ślimoka, zawalaca, lebra abo mamlasa pedzieć, iże śniego jes takô dupa w kraglu abo blank ci łón jes taki niyboszczyk sztrucla po stojóncku srôł. Kaj tym wszysjkim słóweckóm do tych, kiere idzie we internecu przecytać abo u mie łod dziecek (a terôzki nôjbarzij to ło dziołszek) u mie szpilplacu przi mojij „siedymnostce”, mojij szkole kajech niyrôz łod rechtora (kiej mi sie co poniykedy wypsło, z gymby wyfukło) próntkiym abo i fyjderbiksóm nachytôł.
Miarkujecie, co jô tak krajzuja, metlóm i łomylóm bele kaj i nałobkoło. Bo kca dójńść yntlich do tego pieróna. Jake to ci jes gryfne, szykowne i prawe ślónske słówecko. Tym „pierónym” idzie wypedzieć wszyjsko, idzie pokôzać, co cowiek jes nerwyjs, idzie kôzać komuś gibnóńć sie, i idzie tyż je wstyrknóńć lecy kaj jak słówecko: łónacyć. I kajsiś żech wycytôł, co jesce we latach dwadziestych zeszłygo wiyka jedyn nasz ślónski karlus, Górnoślónzôk ze Bytónia sklinôł na łówczysnygo prezidynta Republiki Weimarskij marszala Paula von Hindenburga i mianowôł go : pierónym łognistym. Łapli go szandary, powiydli do gyrichtu kaj winowali ło ubliżowanie prezidyntowi. Tela, co sóndca niy bół isty, co tyż te słówko gelduje, co tak na isto kciôł tyn bytóński karlus pedzieć. Napisôł ci łón do tego prezidynta cy łón sie cuje sponiywiyrany, cy jimu tyn Bytóniok ubliżowôł, kiej go mianowôł: pierón? Na to wszyjsko grof Hindenburg łodpedziôł „kurz und bündig” znacy krótko i knółtlowato: NIY ! Nó, i tyn karlus wylôz niywinowaty.
A na łostatek idzie gryfnie rzyknóńć za naszym tyż ślónskim karlusym, za jednym mondrokiym, kiery sie Heinz Olesch mianowôł:
„Czy ciężko jest, gorąco albo zimno
z głębi uczuć moich
wyrażam uczucie, smutek lub żal
słowem mocnym i dosadnym
niezwykłym i radosnym
"pieronie" a lżej jest mi na sercu.”
Do sto pierónów! Gryfnie ci to łón bół pedziôł !
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
ojgyn@interia.pl