wtorek, 7 marca 2023

Dziyń Kobiyt...

Nō, tōż mōmy już tyn gryfny marzec na karku. Czamu gôdōm gryfny? Anō, bo to już chnet bydzie ta diosecko zima forbaj i napocznie sie chnet kalyndôrzowô wiesna. Chocia, cy jô wiym eźli idzie na latośnô zima jamrować? Cheba niy, bo i śniyga mocka nasuło, a i mrōz niy bōł za teli, i szło ci nōm ta zima jakosik ci tam szczimać. Ale skuli tego marca idzie sam terôzki ździebko połozprawiać ło takim gryfnym marcowym zwyku, ło tym, iże chnet bydymy fajrować, nikej kôżdego roka, tyn gryfny „Dziyń Kobiyt”, dziyń freli, samotnych, wydanych, zowitek eli tyż klosztornych pannōw. Znocie już to? Znocie! I, co z tego? Byda juzaś dzisiôj ło tym berôł a to skuli tego, co jô tak po prôwdzie pierōnym ci niy mōm rôd tych dioseckich Walyntynkōw, do kerych niyftore iptowate modziôki kcōm ci mie przeprzić, co to je ci terôzki już na isto nasz starodôwny polski żwyk. A psinco prôwda! Nō ja, ale jakech niydôwno tuplikowôł jednymu śpikolowi, co byli czasy kej we sklepach na fachach bōł ino łocet i mosztrich, to tyn ci mi rzeknōł: – A niy mōgliście sie tego kajsik we zupermarkecie lajstnōńć??? He, he a jô ci kajsik naszoł, co bezmać tyn dziyń, tyn ”Dziyń Kobiyt” napocznōł sie łod tyj egipcjańskij krōlowyj Kleopatry, kierô we marcu kôzała sie zrolować do takigo srogigo i szykownego tepicha i podciepnōńć cysorzowi Cezarowi. A przidarzōło sie to jesce przed Pōnbōczkiym. Tak ci łōna, Kleopatra poradziōła tego cysorza zamamlasić, zbamōńcić, iże łod tego czasu zawdy jakiesik gryfne „marcowe idy” tam we tym Rzymie bajstlowali i łodprowiali. Wteda tyż przi marcowych idach tego Cezara zażgali pitwokiym, a iże ci to bōło trzinôstego marca, to łod tego casu trzinôsty (a ku tymu piōntek) je diosecko niyszczysny. Nō, i miarkujecie, co ze tymi babami napoczło sie to wszyjsko metlać jesce za starego piyrwyj i niy idzie tego ściepnōłńć na ta łoszkliwo „kōmuna”, chocia tak po prôwdzie napoczli my tyn dnioszek fajrować dziepiyro po wojnie. A mie sie sam terôzki spōmniało jak to łōńskigo roka trefiōłech jake dwa dni po tym babskim fajerze na słodach mojigo sōmsiada Edka. Côłko fresa ci miôł fest podropano, poharatano choby go fto tarłym po nij przejechôł. – Edek, boroku, jak ty wyglōndôsz? Fto ci to tak ta fresa poharatôł? – E... tam Ojgyn, to skuli kwiôtkōw – pado mi na to Edek. – Jak to skuli kwiôtkōw? Co majōm blumy do twojij fresy? – Nō, wiysz przeca, iże we sobota bōł „dziyń kobiyt”? – Nō wiym, ale dzisiôj je już wtorek – padōm do Edka, bo widza iże mu sie cosik we kalyndôrzu pometlało. – Nō ja, ale sie dej pozōr. Jakech we sobota fest niyskoro na łodwieczerz prziszoł do dōm po tym côłkim sobotniym „dniu kobiyt”, to jedzine kwiôtki kiere byli we kwiôciarni na Krojcce, to byli kaktusy. I terôzki już miarkujez cym mi ta fresa moja starô tak wybiglowała? Jake to dôwnij bōło sroge i gryfne świynto, to wszyjskie baby, kiere majōm wiyncyj niźli trzidziyści lôt gynał pamiyntajōm. Szumne to bōło świynto, i wszyjskie – a nôjbarzij chopy – je fest fajrowali. To niy to, co terôzki, iże styknie, co jedyn z drugim modziok glingnie tym jejigo mobilniokiym, szkyrtnie jakiegosik „esemesa” ze kwiôtkiym, afkōm i fertik. Dziołcha mô świynto a tyn karlus łodpinkolōł je za piytnôście fynikōw (we promocji!). Piyrwyj to bōło tak. Kôżdy dyrechtōr, kiyrownik, majster abo fto tam jesce, już tydziyn skorzij sztalowôł we kwiôciarni tela tulpōw, wiela kobiyt kole niygo robiōło. Tulpōw, bo inkszych kwiôtkōw to wteda za tela niy bōło (możno jesce nelki, ale to już byli i szykowniyjsze, i drogsze blumy). Nôjlepszij bydzie kej połozprawiōm jak to u mie we werku bōło. Mōj szef, a bōł ci to srogi chop, Polok, ale łod Stanisławowa, kresowiok znacy sie, już za wczasu kôzôł mi łobsztalować kajsik ze trzidziyści mieteł, bo tela kobiyt u nôs robiōło. Wszyjskie chopy (a byli to same byamtry) na tyn dziyń wysztiglowali sie choby ficywyrty we Boże Ciało, pod bindrami (choby i do futerbachowyj hymdy). Co bōło do zrobiynio, do strzaśniyńcio, to sie wartko majtło, a zatym, deczko niyskorzij to już ino fajer aże szoł kurz i wiater naobkoło ! My ze szefym we śtyruch takich gryfnych plastikowych kibelkach miyszali, chechlali taki miszōng, kery mōj dyrechtor wypokopiōł. Brało sie dwie flaszki czystyj gorzôły, jedna flaszka jakiegosik wermutu, flaszka jałowcōwki i ze dwa litry apluzinowego zaftu. Nō, i to wszyjsko razy tela, wiela my mieli kibelkōw. Dziołchy zasik rychtowali roztomajto zagrycha, kołoczki, zisty, tyj i kafyj. We nôjsrogszyj izbie zestawiali my do kupy pôra tiszōw, snosiyli wszyjskie stołki. Ślazowali sie niyskorzij wszyjskie byamtry do tyj izby, dźwiyrze sie zawiyrało i jedyn sztram wachowôł (taki, co to już mu leberki wysiedli), coby żôdyn cudzy, niy napytany niy wlazowôł. Nō, i napoczynôł sie fajer. Roztomajcie to bywało, ale kej mōj szef brôł sie do śpiywaniô takij fajnyj śpiywki: „Drōtym go, drōtym kolczastym po jajach...” i zarôzki po tym drugo sztrofka (dlô śmiychu): „Kochejmy sie, kochejmy sie...” to wszyjskie gynał miarkowali, co to już je szlus piyrszyj tajli tego fajeru. Napoczynali sie we myńszych klikach łozłajzić kaj fto sie przodzij namōwiōł, fto z kim i kaj. A wybiyrać szło, bo chocia to bōło za „kōmuny”, to pôra jesce dobrych szynkōw we Chorzowie bōło. Szło sie abo do „Bałtyku”, „Pod Dzwon”, do „Ratuszowyj” abo „Pod Flota” na łobiôd. Niyskorzij zasik te, co mieli rade tańcować i byli jesce na tela mōnter deptali do „Magnolii”, „Goplany” abo do „Merkurego”. Niyftorych ciōngło do „Łani” lebo do „Parkowyj”, nō ale tam bōło gyferlich, bo nikej we marcu bōło deczko mroza, tak iże niyjedyn łostoł we fuzeklach we przikopie. Tela ino rzykna, iże u nôs bōł ci jesce jedyn taki frałcimer we kerym robiōło ze dwiesta babeczkōw a i to we wiynkszōściōm samotnych. Nō, gôdōm wōm chopy: bōło w cym przebiyrać!!! Wicne i szpasobliwe to bōło świynto, chocia nikedy bōło ździebko łostudy przi tym. Na tyn bajszpil. – Suchej ino, Jorg, fest cie tam wczorej, po tym dniu kobiyt, jakeś ło drugij w nocy przikwanckôł sie do chałpy, twoja staro przijyna? – pytōm sie kamrata, bo wiym, iże jejigo baba zawdy pierōnowe larmo robi. – Niyyyy, nic mi niy gôdała. – łodpedziôł kamrat. – Nic ci niy gôdała? Przecamć to je niymożebne. Niy nazdała ci jak kormikowi do grotka ? – A dyć niy, bo ... łōna przilazła dziepiyro ło szczwôrtyj nad ranym!!!! Nō, bo kuknijcie ino. Po prôwdzie jet we Polsce wiyncyj babōw jak chopōw, ale do fajrowaniô to sie wszyjskie niy nadowajōm a chopōw kerym ci sie wydowo, iże sōm samymi Leonardo di Caprio, abo chocia Johnym Weinym to ci je dosik pôrã. I beztōż nasze baby, chocia by my gôdali cosik inkszego, tyż ze inkszymi chopami musieli fajrować. Prōwda? Ojgyn z Pnioków