Pokłōsie, kōnzykwyncjô jednygo zdjęcia...

Musiôłech to napisać, musiôłech! I musza to łozpōwszychnić naobkoło! Tynskno mi za czasami, kej nôjważniyjszym wydarzyniym latośnego marcōwygo miesiōnca, a pyndziałkōwygo rozwidnioka bōło to, fto erbnōł, abo i niy dostôł Oscara. Możebne, co już nigdy do tego niy wrōcymy, nale... Chocia we tyn łōński pyndziałek ważniyjsze sōm bōmby i naloty na naszych sōmsiôdōw, to wczorej na gali przitrefiōł sie dinks bez ewynymyntu, na kery kciôłbych ciepnōńć światło, Niy, niy na to, iże jakisik nawiydzōny, fōłglowaty fric praskōł z gōrzci inkszymu, blank niywicnymu fricowi (we takim cajtōngu NYT łokryślyli to mianym „sprzyczki”, chocia poduk mie, bōło to bliższyjsze tymu ci MMA). Na to żôl życiô. Łotōż na samym łostatku urōczystōści, fajeru, we tym ci kōlminacyjnim mōmyńcie łoznôjmiyniô „best picture” ̶ na bina wjechała na wōzku inwalidzkim, prawucko, echt niymocnô Liza Minnelli, keryj latoś we marcu pizło 76 lôt. Nō i pierdolło! Czelnym, polskim, zasranym kritikerōm fylmōwym popśniōło to do imyntu humōr, launa, czymu dôwajōm wyrôz wszyjskimi możebnymi kanalami, ze srogim, capiōncym popierdywaniym włōncznie. We fitergold „holyłudu”, we same łōnego ypicyntrōm, we sōm strzodek wjechała chorōba, ludzkô słabōś a i bliskô śmiyrć. Jak to k..wa, ??!!?? Przecamć pōwinny być piōra, kōnfeti, gold, szlajersztofy, brokaty i co tam jesce. I cmōnkajōm zasrańce. Krziwiōm sie zlichniynte, szpiterlokowate a sklapiałe kritikyrki. Sznalcujōm, mlôskajōm złoszkliwiōne piywce cylybritōw, gwiôzdōw. Beee, niygryfnie! Po pierōna? Niy pōwinno sie. We taki szykowny łobrôzek wkludzać cudze chorōbsko! A mie, starego chopa to prôwdōm łocaubrowało. Fest zruszōło. Fest poruszōło. Mocka nauczōło.Na zicher zmiyniōło. A jôch zwiykōwany, spōminôłech fylmy ze tōm szykownōm, zeksōwnōm frelōm, keryj latoś pizło 76 lôt, chnet mōj rōcznik... „Kabaret”, „New York, New York”, „Seks w wielkim mieście”... Starōś, stare lata, bōl, chorōbsko, zniydōłynżniyni, łodlazowanie, stôwanie nad mogiyłōm niy ma blank fotogyniczne. Je to poduk spōłczysnych kanōnōw moc niymōłdne, „niygryfne”. Nale, na isto JE! I sōm tyż ludzie, kerzi majōm łopowôga, coby nasze wygōdne życie ze tym ci skōnfrōntjyrōwać, spuścić na sztich. I dać niymocnym łosobōm szczyńści, tak jak festelnie szczysnô bōła wteda, moja umiyłōwanô Liza Minnelli. Jeźli „oskarōwo” szpic parada, kerô ze perspektiwy dzisiyjszygo świata je już ino nudnym wasersztrajfym, zôkalcym, nauczōła chocia pôrã ludzi, iże łosoby starszyjsze, zniydōłynżniałe niy pōwinny być przez nôs łodsztuchniynte, i łōne tyż kcōm być szczysne ̶ to bōło na isto we wercie! A moja Mamulka zawdy gôdała: „Świat je pôłyn płaczkōw, bōlu, kwie a jankoru i labiydzyniô. Jeźli pōmiyndzy tym niy udô ci sie merknōńć, poboczyć szykowności, to tyż nigdy niy bydziesz czowieku szczysny do łostatka!”

Profesor Jan Miodek ło jesiyni...

„Kej sie czowiek potknie abo zaszkrabnie, skalyczy, drzi sie:: „Ło kurwa!”. Te moc wynźlate słōwecko, tyn krōtki wort słōwi jakōż to wielã gyfili, coby pocznōńć łod snerowaniô, aufryjgōngu, łozczarōwaniô bez zadziwiynie, fascynacyjô, coby na frōjńdzie a wygōdzyniu już ci ustać. Przeciyntny Polôk (a i nasz Ślōnzôk) we łozprawianiu ze przocielym rzōńdzi na tyn przikłôd: „Ida sie stary bez hulica, zaziyrōm, a tam ci dupa takô, iże ło kuuuurrrwa.”. Kurwa moge tyż wystympōwać we charaktyrze ajnfachowego przecinka, kōmy we zdaniu, na tyn przikłôd: „Przilazuja kurwa ku niymu, gawca kurwa, a tam łōnego babeczka, nō i sie kurwa wkurwiōłach, nō niy?”. Lecy kedy kurwa zastympuje samtukej tytulka naukowô abo sużbowô, kej niy miarkujymy, jak sie swrōcić do jakijsik łosoby pci żyńskij („pōć sam, kurwo jedna”). Używōmy kurwy do prawego charakteryzōwaniô łosōb („żadnôś, kurwa niy ma”, „ło kurwa, takij kurwie pewnikym nic niy borgna”) abo jako pauzy na zastanōwiynie („doczkej, eźli jô kurwa nōm rôd podzimki?”). Przedstôwmy, forsztelujmy se jak ubōgi bōłby słōwnik przeciyntnygo Polôka (a i Ślōnzôka) bez ajnfachowyj kurwy. Idymy se bez hulicã, potkōmy sie nôgle, gôdōmy do sia: „festelni mie szterujōm niyrōwnōści, hoły-bołdy sztreki, kere znôgła narażajōm mie na łobalynie sie. Szibuje mi to na isto złe myślōnki ło włôdzach gminy”. Wszyjske te, a ło wiela jesce bōgaciyjsze gyhalty i ymocyje wyrażô proste „Ło kurwa!”, kere przebiyrajōm sprawã. Kejby jesce Polôkōm zakôzać „kurwy”, niyftorzi śnich ustaliby razinku, we côłkōści gôdać, bo niy poradziyli by łoznōjmić inakszij swojich gyfili. Côłkô Polska napoczła by dogadôwać sie na migi a gysty. Dokludziōło by to do roztomajtych nyrwicōw, niyporōzumiyniōw, niypywnōści a nadbytnich naprynżyń we Narōdzie Polskim. A wszyjsko bez jednã maluśko „kurwa”. Pozdrzijmy, badnijmy jednakowōż na rodowōd, sztambaum tego słōwa. „Kurwa” wandluje sie ze łaciny łod „curva”, znaczy krziwô. Piyrwōtnie we jynzyku polskim „kurwa” łoznôczała kobiyta letkich łobyczajōw, przeto ganc ajnfach lôtawica. Dzisiôj „kurwã” stosujymy tyż i we tym kōntykście, nale sporze inkszych znaczyniōw dekuje côłkōwicie te jedne. Idzie ze powōdzyniym dać do wymiarkowaniô, stwiyrdzić, iże „kurwa” je zaobycz, nôjczyńścij używanym we gôdce bez Polôkōw (a i Ślōnzôkōw) słōweckym. Dziwi jednakowōż jedne ̶ po jakymu słōwo te niy ma używane jawnie (coby niy rachować fylmōw zorty „Psy”, kaj szauszpilery na isto prześcigajōm sie we ciepaniu „kurwami”), włôściwie to blank niy słyszymy, coby polityki abo dziynnikôrze wplôtali we swoji zdania wizgyrne „kurwy”. Pomedikujmy ło wiela szykownij wyglōndałaby prognōłza pogody wygłōszōnô we taki szimel: „Na zachōdzie zachmulynie bydzie kurwa umiarkōwane , wiater radszij kurwa festelny. Tympyratura maksimalnô wele 2 st. Celsjusza, tóż tyż kurewsko zimno bydzie. Wobec, to kurwa podzim już ci lyjzie...”. Fragmynt echty wykłôdu prof. Jana Miodka na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wiesna, ptôki i stary knaker...

Nō, tōż mōmy już za piyńć dni wiesna, i fajrant ze zimōm. Ale, eźli to latoś na isto bōła zima? Szłoby sam mocka ło tych wszyjskich pogodowych falach gôdać, ino po jakiego dioska? Wszyjskie sam u nôs na Ślōnsku ta zima jakosik przetrzimali (chocia, tak po prowdzie to niy bōło co przetrzimać) a terôzki ludzie sie radujōm, co już bydzie wiesna. Te, co ło ptôkach wszyjsko miarkujōm te, kere wiedzōm, kery ptôk świyrgoli, i fest ćwiyrkô: „cil-calp”, „dee, dee, dee” abo „dziiiiit” lebo nikej sztyrnadel aże do siyrpiynia wiskô: „niy bydzie suchyj kobyle niiiic”, cy tyż wilgwa (boguwōlô) ciyrcy: „fija-zofija”. Jô tam sie za tela na ptôkach niy znōm i niy wszyjskie poradza po naszymu mianować, tela, co już łod marca przifurgajōm sam dō nôs roztomajte jejich zorty. Bydōm to we marcu: majzy, zwōńce, szpôki, sztyrnadle, kōnopy, sojki, bachsztylce (plistwy) lebo gimple. W kwiytniu juzaś nachtigale, biołorzytki, ryżiki, sztiglice, a juzaś we môju jesce muchołōwki, rōłtszwance (gwizdki), kulcyki, wilgwy i jesce inksze. Tela, iże to żôdnego terôzki ze naszych angyjberōw, naszych mōndrokōw we tym Syjmie niy łobłajzi. A sam wiesna tōmpie na sto dioskōw. I Wiycie! Bōł ci kejsik taki klugszajser, ftory kciôł (cheba we 2007 roku), coby bōło zakôzane, pod srogōm sztrofōm tōnkanie tyj wiesiynnyj Marzanny. A to ci skuli tego, co to dziecka uczy „przemocy”, dziecka przibadajōm ci sie do gywaltu. Ludzie, przeca tego by niy wypokopiyli nikaj, ale to nikany na tym gryfnym świycie. Nō, ale. Styknie tego wynokwianiô na naszych politykierōw, styknie już tego i terôzki możno cosik gryfniyjszego, prôwda? Klara ci już bez połednie festelnie blynduje. Bryle mi sie już blank zećmiyli, wiycie? take „fotochrōmy”. Szpacyruja sie tak, kwanckōm pomaluśku, polekuśku po tych mojich Pniokach. Kukōm tam i siam. Ptôszki świyrgolōm jak nôjynte i wyrôbiajōm we krzôkach, kaj po prôwdzie jesce listeckōw niy ma, ale w lufcie sie już czuje, już wōniô... w i e s n a ! Łorôzki ujzdrzołech ci JŌM. Deptô ci paradnie, łogibami łobyrtô, zwyrtô pōłrzitkōma, i te szłapy, duge aże do ziymi, taki srogi szlic na jednyj... siedzieć ci pierōna tyż mô na czym... nō, tōż jô ździebko gibcij fyrtōm. Jezderkusie! To ci jesce sam u nôs na Pniokach sōm take gryfne, wizgerne i szykowne dziołchy? Zglajchowech sie śniōm. Jerōnie! Te dychanie, pôłnô szōstka (i ku tymu jesce fedruje), brzuch plaskaty nikej bigelbret, te licka rōżowianne, czôrne duge wosy... żodnô ci tam blōndina jak ta tyrpniōno Mandarina abo ta Doda Elektroda ze tych wicōw, a jak! Gôdōm Wōm direkt ze jakigosik babskigo cajtōnga abo ze tego „Playboya”. Niy, szykownie łoblecōnô (jô sie ino wiela poradza forsztelować), ino kej sie ji tyn mantel na tym dychaniu łōmsknie, to czowiek przeca widzi to, co ci tyż łōna kce pokôzać! Takô szykownô kobiyta a teli srogie nece targô. Hmm ... – Wybôczōm mi łōni paniczko... – zagaduja ci ku nij, kej my już byli tak na rōwno. – A dadzōm łōni, to pōmoga tyn nec ździebko poniyść! – A niy trza, panie Ojgyn, niy trza – jezderkusie anich sie niy spodzioł, iże mie łōna znô – niy trza, bo jô tam w niym ino mōm dwa pakety tyj „Belli” ze skrzidełkōma, co to je terôzki reklamiyrujōm we telewizyji, i paketlik „Corega Tabs” na gybis. – Niy szkłōdzi, niy szkłōdzi, jô wōm hilfna – pierōna, byda ci mōg śniōm deczko sie po Pniokach przyjńść. Niech kamratōw do łostatka pierōn skuli tego szczeli! A co? jescech niy taki stary, cobych sie dziołchōm niy podobôł. Picasso ci miôł siedymdziesiōnt lôt, kej mu sie synek urodziōł, a jô... niy mōm przecamć jesce... siedymdziesiōnt. – Aleście galantny panie Ojgyn, aże galantny – pado ci ta gryfnô Agnys (ino skōndziś ci jô wiym, iże jeji dali na krzcie takie miano?). – Terôzki, jakeście panie Ojgyn sōm te dwadzieścia kilo modszy, to tyż na swoji lata niy wyglōndôcie. Na jake lata, na jake lata, a dzisz jōm... nō ale... dej pokōj Ojgyn, bo ci sie jesce druk dźwignie! I co jô Wōm byda gôdôł? Styknie co rzykna, iże po poruch minutach byli my ci u nij we chałpie. A szykownô ta chałpa, zabranô, betkōw ci u nij musi być za tela. – Siednōm sie sam na zofie panie Ojgyn, możno tyż i sie co szluknōm? A jô wartko ściepna te szaty i łobleka cosik lekszyjszego i zarôzki sam ku wōm przijńda nazôd. Sto dioskōw! Ludzie, łōna kce jesce cosik ściepować... przeca już blank niy bydzie nic na sia miała. Chopy, mogecie sie to forsztelować, wystawić? Jô na zofie u takij gryfnyj dziołchy (szłapach na szłapa przeciep; normalne chopy miarkujōm skuli czego), we gracy lampus ze kōniakym, kole mie diosecko gryfnô dziołcha we takij ciyniuśkij kiecce (jerōnie! te łogiby, te szłapy, kere wylazujōm spodle tych szatōw, bo ku tymu niy wszyjskie knefle mô zapniynte, a i na zicher bisynhaltra to na isto blank na sia tyż niy miała i... niy bōło jij potrza). – Panie Ojgyn, jô wôs zawdy miała rada – gôdô ci łōna prziliźnie dō mie (Elza ty słyszysz? i ucz sie, bo jô wiecnie żyć niy byda!) i łociyrô sie tymi dugimi szłapami ło moje, tak blank blisko mojij fresy, te parfiny... jak łōna ci wōniô? Nō... na zicher wiesnōm wōniô! – Wy tak fajniście fandzolicie we tym radijoku, iżech już dôwno kciała wôs sam dō mie (jak mojigo chopa niy bydzie) napytać!!! Ludzie, przeca to idzie ło gowa przijńść, takô frela (chocia wydanô, ale to niy ma srogi fyjler), lampus we gracy, muzyka ci gryfnie ze radijoka (Radio Piekary na isto!), dziołcha chnetki fertik... nō, co jô byda jesce sam wiyncyj gôdôł? – ...... – Wstôwej Ojgyn, wstôwej! Dugo tak bydziesz gniōł na tym szeslōngu? – słysza wyrcynie mojij Elzy. – Narychtowałach ci bōnkafyju i tyj kupnyj zisty łod Maloty, kieroś wczorej cheba napultany – przismycōł. ... A cōżeś tam pod kicholym mrōncôł : „Chałupy welcome tu” ???

Co stworzōł Pōnbōczek...

Nôjsōmprzōd Pōnbōczek stwōrzōł chopa we tym łōnego Rajskim Łogrodzie. Zatym pomyślôł: ̶ Nusz stwōrzić, cosik, co we życiu tobie chopie spōmoże. Tak tyż ci to powstôł projykt srogachny, gryfniyjszy łod bernsztajnu. Przed łoczami chopa posôwiōła sie dziołcha. Dwie gryfniste szłapy, duge a zamtowe, ciaciane, dylikatne a głôdke, idzie pedzieć niyceskowe, fest niydōścigłe. Przepiykne biederko ło gysztalcie pożōndanym, wertym winszu.dwa caubrowne cycki, pôłne a zowcite, take, kere twōrzōm we myślōnku kôżdego chopa marzynia niysnożne, sprōśne a świnske. Umiyłōwane rynce, idyjalne do przitulaniô, i dwie miyłujōnce dłōnie, do głôskaniô a całōwaniô. Bindel dugich i światłych wosōw, do łostatka plycōw siōngajōncycch. I ku tymu pôrã lazurōwych, świytliczkōwych łoczōw, zawdy libeźnych, pieśliwych a wiylbiōncych. Stwōrzōł to Pōnbōczek ino dlô chopa, coby łōnygo syrce śpiywało. Dociepnōł jesce gymba. Wszyjsko praskło, zje***o sie!

Sakramyncki kacynjamer...

Nō tōż mōmy i trzecie tysiōnclycie, i dwadziesty piyrszy wiyk, i... kaca – takech kejsik napocznoł moji bôjcynie. Dzisiôj mi sie to spōminô a to ino beztōż, co siyrpiyń je terôzki „miesiōncym trzyźbości”. Nō ale, wszyjskie miarkujōm, co nôjgorzij je ze tym łostatniym, ze tyn katzynjamrym. Chocia ... niy côłkiym, niy tak blank. Bo jak naszkryflôł mi bez internec taki jedyn kamrat ze Świyntochlowic: „Fto niy miôł kaca, niy wiy co to jankor, Kej kufa drzewnianno, a na ślypiach charboł. Kej koty tōmpiōm raciami ło blachy, A dziamble w szlagcojg walōm i dziurawiōm dachy. Suchość we cowieku łod gymby do duszy, I bolōm cie pazury, i kudły, i uszy. Niy pogymzisz, niy legniesz ... a nôjgorzij siedzieć, Co kwilka ci sie chepnie przedwczorejszym śledziym. Możno sōm i takie co kaca niy mieli ... Nale, cōż łōni w życiu culi, cōż łōni widzieli ?” Nasz dôwniyjszy wikary ze „Jozefki” to by ci pewnikiym pedziôł, iże na kaca to nôjlepszij... blank niy słepać gorzôły. Nale, widziôł fto chopa ze Pniokōw, kery by niy miôł rôd gorzôłecki? Jô niy znōm żôdnego takigo. Cheba, iże Bercik łod Majzlinyj, kery już niy mô leberek a nyrki smycy we bojtlu plastikowym kole rzici. Ino co to śniego za chop? To stare galoty a niy chop, prôwda? We wszyskich cajtongach ciyngiym bez cołki rok szkryflajôm, co możno robić coby niy mieć – jak śpiywôł Gołas – „tupotu białych mew”? Dać potrza tymu swojimu „łorganizmowi” – jak kejsik szkryflôł „Dziennik Zachodni” – to, co tyż zebrôł tyn ankohol. Mie to tam nic niy zebrôł a dôł dobro lałna, bōłech wizgyrny i miôłech łod aże sto pierōnōw uciechy. I tu żech je śnimi zgodliwy – niy pić mlyka (przeca nôs, chopōw już dôwno łod cycka łodstawiyli). Cheba, iże ftoś wypokopi, iże mô to być richtik maślōnka abo jesce lepszij kiszka. Możnô to i jesce harynek abo dobre piwo z jajcym. Na łostatek ōmszlak z modych cyckōw, nale ino łod dziołchōw kere ci majōm nôjwyżyj ino dwadziyścia lôt i ... do tego jesce blank modo wyglōndajōm. To wszysko inksze, to sōm berdyje i jakiesik medikamynty łod goroli; Ślōnzôk, nasz chop to wiy. Na kaca je ino klin. Przeca nic tak niy lycy, ani Apap, ani Aszpiryna, ani Alka Prim i ani te inksze moderne pile, ino dobry, zimny sznaps i szopa piwa. Tu możno bydzie i łostuda. Niyftore to niyskorzij majōm kaca „szpiralnygo”. Niy wiycie co to je? To je tak: eźli Wy môcie kaca chopy, a tyn wasz kac mô tyż jesce kaca i niyskorzij tyn kac, tego waszygo kaca, tyż ci mô kaca, to to ci je na isto kac „szpiralny”. A jô Wōm musza pedzieć, iże po gyburstaku mojij Elzy (i możno tyż byda miôł jutro po mojim), to jô już mōm zawdy aże trzi „szpirale”. Dalszij to już bez szpasu aże wytrzyźbiyja.