Pies i ... basztard....

U mie dōma nigdy niy bōło żôdnyj gowiydzi, krōm kurzōntek, kerech sie lajstnōł jece za bajtla, a ze kerych moja Mamulka uwarzōła szmektno ... nudelzupa. Niyskorzij zrobiōłech szykowny gyszynk mojij babeczce na gyburstak i kupiōłech ji ... basztarda. Nō ale dzisiôj byda rzōndziōł ło gadzinie i gowiydzi z kierōm spichnōłech sie, i to blank niydôwno. Bōło ci to we łōńskô Wilijô. Suło, fujało fest śniygym, bōła srogachno kurniawa i strzympiōło mrozym. Ździebko zetrwało, kej my ze bracikiym wykulwitali sie ze naszyj „Jōzefki” ... niy, niy coby my byli już na sztajfnych szłapach, chocia deczko my tam przi wieczerzy szlukli, ino niy kcieli my sie ryć choby sorōnie nikej te, co jejim bōło drap, kerzi sie wartko uwijali do szinki lebo szołdry i do sznapsa, a kerym jich zōłwizōł bōło już cuć. Tōmpali my sie blank pomaluśku kole płota łod smyntorza przi „Jōzefce”, eknyli my sie na zegrōdki, a iże mieli my ze sia gryfnô halbecka, kcieli my sie zicnōńć kole lałby kaj Jōzik Gmyrek do kupy ze starym Neumanym, cichtowôł briwy, pulty, cukrōwy i inkszo gadzina. Sznuptychlōm ściepnōłech ta kupa śniega ze gnotkōw, bo śniyg przi dźwiyrzach bōł ci już łodszałflowany, blyndnōłech fōnclōm eźli bez cufal ftosik sie sam niy skukoł i już my mieli wlajzować rajn, kej łoroz słysza zachrapociały głōs: – I cōż wôs sam gizdy pierōńskie prziwlykło??? Wejzdrzołech sie na bracika, ale łōn ci przeca takigo sznapsbarytōna niy mô. Kuknōłech w lewo, kuknōłech we prawo, nikogo żech niy uwidziôł, nō tōż ryja sie do lałby... – Pytołech cie ciarachu, co wôs łobuch sam wlece? Zasik bydzicie słepać ta łoszkliwô gorzôła jak zawdy przi szkacie, a niyskorzij to ino bydziecie sie wadzić i spiyrać choby wôs fto ze skory łodziyrôł? Troszka ci mie to nerwło, dopolōło. Gawca juzaś wele siebie naobkoło, ale nic niy poradza ujzdrzić, żôdnego sam przi nôs niy ma. Niy ma, i szlus! – Ustōń gupieć Bogdan – gôdōm do bracika – przeca someś kciôł, coby my sam po pastyrce prziszli (bo sie przeca staryj strachosz!) i ta halbecka łobalyli. – Przeca jô do pierōna nic niy gôdôł – pado mi na to bracik. Nō nic, niy byda zważowoł, ino deptōm rajn. – Niy gupiyjcie karlusy, niy tropcie sie. To jô, Kōnda, pies łod Jōzka, coście zaboczyli, iże jô sam côłki czôs wachuja? Richtik, gawca a przi budzie zicniynty na łogōnie Kōnda, łoblizuje pychol, ślypiami przewrôcô i dalić prawi: – Bōł sam tyn mōj gospodôrz, wciepnōł mi do grotka jakigosik flapsu i myśli, iże mi to przi Wiliji styknie. Kej ino łōn sōm sam przidepto, to mu dziepiyro rzykna, co jô łō niym tak na isto medikuja. A z wiyrchu szło usłyszeć nôjprzodzij gurglowanie, a niyskorzij napoczli już fest skyrczeć jōzkowe briwy we gołymbniku: – Ja, ja łō nôs tyn Jōłzel tyż ci blank przepōmniôł przi tyj Wiliji! Siedzi ze starōm pod jedlōm, ćko sam maszkyty a nōm wciep ino pôrã ziorek i medikuje, co nōm to na Gody styknie!!! Ździebko mi sie gupio zrobiōło, iżech zaboczōł, co we Wilijô gadzina – krōm możno mojij staryj – gôdô ludzkōm sztimōm, i napocznōłech do niygo ze inkszyj faski: – A dyć sie Kōnda niy trop, niy starej, przijńdzie Jōłze, to ci co ze wilije do garca wciepnie ... wōm zwadliwe ptôki pewnikiym tyż ... a podwiyl co, môsz sam tyn kranc wusztu, kery my sie ze bracikiym na zagrycha pod mantlym przismycyli. Briwōm podrobiyli, pokruszyli my tyż tyn kōnsek kranckucha, kerych majtnōł staryj ze kōmory. – A kej już my przi tym sōm, to co tyż tak Jōzkowi kcesz pedzieć Kōnda? – Nō, nō ... tōż moga mu pedzieć, co sam we tyj lałbie, na tym szeslōngu, kery jejigo starô kôzała mu tukej przitargać – łōna sama wyrobiała ze tym glacatym pampōniym, kej Gmyrek miôł szychta na noc a jij kôzôł briwy wachować, co to mieli ze flugu wrôcać. Abo ... – Dej pokōj Kōnda, co go tam bydziesz ałfryjgować, jece go hercszlag chyci abo ji prasknie jakōmsik kopyściōm i łostuda gotowô. Pies napocznōł ćkać tyn wuszt, kerych mu wciepnōł do budy, my zasik wartko, coby niy doczkać sie Jōzka, wysłepali ta halbecka, ale jakosik nōm za tela niy podłajziōła. Możno to skuli tego psigo gôdaniô, pierōn wiy. Tyż my drap potyrali nazôd do dōm a sam już łod proga łobie, staro i moja świekra ze pycholym na nôs: – Wy gizdy dioseckie, wy łochyntole. Jô zawdy tak sie medikowała po jakiymu ciebie durch sie ślypia blyndujōm i ciyngiym fulosz choby naprany. A tyś na isto, richtik zawdyś bōł chycōny. Wdyckiś ino deptôł do szrancku na balkōn. Terôzki dziepiyro żech wypokopiōła, co tam môsz skukano i gorzôła, i zaobycz jakejsik piwo. Co prôwda, to prôwda. Jô richtik na zadku we szrancku, za srogimi krałzami naforantowôłech sie pôrã flaszecek (to mi jece, tyn zwyk, łostoł łod tyj trzecij wojny, łod tego „stanu wojennego”, kej cowiek musiôł naściubić, co sie ino dało, coby ło suchym pysku nie łajziś nynać). Nō ale, fto ji to pedziôł? Przecamć wiyrza, iże łod samości by ci tego niy wysztudiyrowała. – A dyć niy gōrsz sie dziubecku, jô to tam ino dziyrżōł skuli gripy, kucanio lebo inkszego chorōbska, abo kej by sam do cia, moja roztomiyło, jakiesik kamratki przilejźli, przikwanckali abo co – gôdōm i gryfnie sie pod fusiskiym lachōm. – A fto ci tyż to pokôzôł? Przeca świekra niy je tako monter, coby sama to wypokopiōła. – A dyć to mi pedziôł tyn twōj basztard, kery niy poradzi sie doczkać kej ci sōm nazdô, jak mu bydziesz dalszij tyn stary futer łod Majzlinyj dôwôł do jôdła. Tegoch już niy kciôł suchać i wartko wlejźli my ze bracikiym do małyj izby. Achtliki my już mieli we kabzi (te, co po pastyrce) i ino żech staryj pedziôł, coby nōm narychtowała cosik do jôdła, bo chyciōł ci nôs głōd a i ta szykownie wyziōmbiōno halbecka tyż we zocy miała pôrã talarkōw szinki, prawokōw we łoccie, abo co tam jece... – A dyć Elza, niy dôwejcie jim jece jôdła, bo jak zawdy napocznom niyskorzij we nocy, kej już prasknōm do prykola, pierdzieć nikej przeżgany luftbalōng – zaskrzecało cosik ze antryja. Nic, ino gizdowi byda musiôł łeb ukryńcić. Przeca tyn pierōński basztard, niy dosik iże z rańca nynać niy do, to jece terôzki mi sam moja Haźbiytka bydzie bańtować. I to przi takich srogich świyntach. Przi Wiliji. I beztoż tyż latoś byda dowoł pozōr, coby mi gadzina Godōw, nikej łōńskigo roku, niy popśniyła.

Wilijô starki Klary....

Wiela je? Cosik chebach dzisiôj zaspała. Niy ma co gnić we prykolu ino trza stôwać. Łostatnio cosik niy poradza bez noc spać, ciyngiym ci ino gawca na buksiok, piyrszô, drugô, poł trzecij a jô jece niy poradza usnōńć. Nale z rańca to bych gniyła aże do połednia. Cosik mi sie zdô, iże blank mi sie już tyn żywot pometlôł, richtik mi sie cosik we tym żywobyciu pometlało, popśniōło. Za łoknym biôło. Piyrszy śniyg już na Pnioki latoś śleciôł; kerego to już mōmy? A dyć prôwda, niydôwno bōło Mikołôja. Dôwnij, kej sie spōmna, to dziecka już łod rana lôtali do starki po bōmbōny, szokulady i inksze maszkety. Wczoraj to sam żôdnego ale niy bōło, po jakiymy? Blank niy wiym? Jutro drugô niydziela jagwiyntu. Nō, już sztreknij sie ze tego prykola! Trza we żeleźnioku nahajcować, coby niyskorzij przeciepnōńć gluta do kachloka we izbie. Napola ino we jednyj izbie, we srogij izbie niy trza, niy byda przeca i tak tam dzisiôj siedzieć. Cosik ziōmb łod nocy chyciōł. Na ceście prōzno, dziecek niy widać, chocia dôwnij, kej piyrszy śniyg śleciôł zarôzki pôłno tych najduchōw bōło kole szkōłki, kole tyj naszyj łochrōnki i na szpilplacu wele „Siedymnôstki”. E, dyć tam, dôwnij... Wszyjskich Świyntych... to już wiyncyj jak miesiōnc tymu. Byda sie musiała na smyntôrz zakackać, łoporzōndzić ździebko tyn grōb, powyciepować stare dōmbki, ziele, chabozie... Nō, Klara, niy bydź zgniōło i chytej sie roboty, bo za cia przeca żôdyn nicego we tym pomiyszkaniu niy zrobi. A idōm po maluśku Gody... trza sie polekuśku na te Dzieciōnteczko przirychtować. Pōnbōczek dôł mi tela zwiykować, iże jużech blank przepōmniała moja piyrszô Wilijô jece ze mojōm Mamulkōm, Starkōm i Starzikiym, niyskorzij ze mojim starym Paulkiym, a jece niyskorzij byli cery: Rōłza i Elza, zatym niyskorzij, niyskorzij... ech, tam... Bo Gody to sōm, i byli zawdy, take świynta kej sie przepōmni côłki jankor, côłke łoszkliwstwa, wybôczô sie wszyjskim, co nōm na łostuda i zgorszynie zmachlowali... a bo jakô Wilijô – zawdy tak na Ślōnsku sie gôdało – taki i côłki boży roczek bydzie. Wilijô trefi... e tam, niy byda rachować..., chnet bydzie – gôdô Klara i kukô do zdrzadła na ta swoja strzybnoposmorszczanô łod życiowyj „wiydzy” fresa, zmôchanô, zmorzōnô, usiotanô drōgōm bez te swoji duge życie. – Musza pedzieć Kosmalinyj, coby mi jakigo kapera przitargała do chałpy, ale żywego, sama go przeca poradza jece utuc, taki ze dwa kilo, abo możno i dwa, ale take trzifōntowe, te sōm nôjlepszejsze, niy majōm za tela fetu, ale i za tela niy ma driny łości i, kej sie dobrze wytōnkajōm we badywannie, abo kastrolu, niy bydōm take maźglate i ze gracōw niy wyfuknōm. Narychtuja sie za wczasu jakosik chadra i tucek, praskna je ze dwa razy bez łeb i fertik. Łoszkrobia sie je gryfnie i potajluja na dzwōnka, posuja letko solōm i korzyniōma, przeciepna talarkōma cebuli, popyrskōm ździebko citrōłnōm i łostawia na drugi dziyń we kilszranku. Kej sie już blank dobrze nasiōnknie trza dzwōnka niyskorzij posuć mōłkōm i idzie je już parszczyć na maśle, ino trza dać pozōr, coby sie te masło niy chyciyło, bo by tyn kaper łogorzkniōł; niy bydzie smakowôł. Kapera idzie przirychtować pôrã godzin przodzij i wrajzić go do bratruły, coby doszôł. U nôs w dōma zawdy na Wilijô warzōło sie siymiōniotka. Starzi ludzie gôdali, co łōna sie wziyna ze tego, iże kej sie Pōnbōczek, maluśki Jezusek urodziōł, trefiyli sie przi betlyjce i Żydy i pogany, kere we tym Betlyjym miyszkali. Trefiyli sie i niyskorzij trza bōło cosik wećkać, bo mieli srogi głōd. I tak ci kōnopie prziprycyli Żydy a zasik krupy przitargali – pōgany (beztōż tyż sie mianujōm „pogańskie krupy”). Uwarzyli kōnopie ze mlykiym, jagły wrōłz ze śliwkōma i to bōła côłko jejich wieczerzô przi betlyjce, przi tym Dzieciōntecku, przi tym maluśkim, zmarzniyntym, sagusiyńkim... Dziyń przodzij nawarza côłki kastrol kōmpotu do kerego musowo trza jece wciepnōńć uherki suszōne lebo kobylōnki, figi, rōzinki, pieczki ze jabkōw i gruszkōw, morele, dać zoftu i trzitych skōrkōw ze dwiōch citrōłnōw, pôrã nelkōw i dosik wiela cukru. Możno mi sie tyż i bydzie kciało garusa nawarzić. Terôzki mało fto to poradzi. Bo do tego potrza i kartofli, i mōłki pszynnyj (po naszymu żytnij), kōnsek dobrego piernika, deczko skurzicy, pieczki ze uherek, jabek i gruszkōw, rozinki, ździebko soli. Śmiôć mi sie diosecko kciało, kej sie mie spytała jedna modo frela do czego idzie dać pasternak, bo to podane je na pietruszka, ale blank inakszij smakuje? A pasternak to sie dowo – krōm zupy rybnyj – do moczki. Moja cera Rōłza to miała festelnie rada moczka, we keryj musiało być za tela miodnego piernika, pasternaku, zeleru. A wszyjsko to na ciymnym piwie warzōne i zupie ze łebōw łod kapera. Ku tymu jece fajgi, morele, łorzechy mandle, rozinki, cukier, ku tymu ździebko mōłki, soli i pôrã kropkōw citrōłny. Latos jakosik mi sie niy kce piyc piernikōw na szpyreckach abo ze marcypanym lebo ze marmōladom i bakaliōma. Cheba dōm na tablet kupne; kołocz musowo byda razinku musiała upiyc. We sama Wilijô musza jece sprawić côłki kastlik makōwek. Łōńskigo roka toch tela nawarzōła, iże mi aże do Trzech Krōli stykło. Makōwki na mlyku i na miodzie, to ci je szpecyjo, sama sie poradza trzi razy na talyrz naciepać. Terôzki je ci już biyda kajś tyn mak zemlyć. Dôwnij to mi sie spōmino, iże u chopa łod spaśnyj Wieczorkowyj abo u Niysłonego szło zemlyć mak, i – jak fto niy miôł ruły w dōma – mōg kołocz na blasze przismykać, to go piekôrz tyż przi jejigo upiyk. Terôzki jece ino to wszyjsko je u Maloty. Łod łōńskigo roka to mi łostała choinka ze glaskuglami i lampeckōma. Niy to co dôwnij, kej we côłkij chałpie wōniało richticznōm jedlōm na keryj szpica mōj stary sōm wstyrkôł. Nale, moge być i takô chojna, modernô. Dôwnij toch jece stôwiała drzewiannô betlyjka, kerô mōj Paulek dlô dziołchōw zbajstlowoł ale, do siela i pastuszki, i côłkô gadzina ze tyj betlyjki dôwno sie już potraciyli, połōmali. Niy bydzie betlyjki, a i do Panewnik tyż juń niy pōjnda, boch już je za starô i taki kyns drōgi biyda bych miała przedeptać. We „Jōzefce” tyż ci pewnikiym gryfnô betlyjka latoś zbajstlujōm, to sie kole nij porzykōm. Dyliny mōm powyciyrane, talyrze, szklōnki, szolki i inksze szkło pomyte, tisztuch szykownie wybiglowany... kejsik to sie pod tyn serwet dôwało ździebko słōmy lebo możno jakigo siana (pampōnie we Maciyjkowicach abo Chorzowie Starym to juzaś we winklu, we kôżdyj ece izby, i kole dźwiyrzy, stôwiali côłkie łociypki tyj słōmy, coby jim sie na bezrok biyda do chałby niy ryła). Bōł tyż i piykny, i festelnie mōndry zwyk. Łod wieczerzy wilijnyj wstôwali wszyjskie łoroz, bo stare ludzie gôdali, iże fto przi jôdle łod stoła wstanie, tyn na bezrok ze chałpy łodyjńdzie, pewnikiym wykopyrtnie. Nôjgorzij to tyż ci bōło dziecka uwachować, coby przi Wiliji niy gôdali. Taki bōł zwyk, a i kej sie niy gôdało to i dôwało sie pozōr, coby sie łościōm niy udowić. Na ta pastyrka to jô latoś na zicher sie niy pokaryca. Szłapy już niy kcōm deptać, a i na taki ziōmb biyda we tym mantlicku fyrtać. Kejbych tak jece jakisik radijok miała, to bych kolyndōw posuchała ze Radia Piekary... Ida ku łoknie, coby uwidzieć piyrszô gwiôzdka na niebie. Możno już fto do dźwiyrzy klupie? Cosik mi sie zdowało... cheba sie ino zdôwało, bo przeca ani łōńskigo roku, ani tyn, i ani na bezrok żôdyn sam ku mie niy przijńdzie, żôdyn niy nawiydzi. Chocia? Cobych niy scyganiōła. Przeca przijńdzie. Keryś ze tych naszych kapelōnkōw ze kolyndōm przijńdzie, pokropi pomiyszkanie, porzykô, kościelny naszkryflô na dźwiyrzach: Kasper, Melchior i Baltazar, i po ptôkach. A możno latoś i sōm Farorz nôs samtukej nawiydzi? A tak na isto, to Wilijô byda miała do kupy ze inkszymi we „Siedymnôstce” ino iże pôrã dni przodzij, bo sam u nôs je dosik pôrã takich, co to kole siebie już niy majōm ci nikogo. A Gody zōłwizōł sōm dlô wszyjskich.... „Przibieżeli do Betlyjym pastyrze... I zagrali Dzieciōnteczku na lirze. Chwała na wysokości, chwała na wysokości A pokōj, na ziymi...” Napocznōłech dzisiôj, przi piyrszym świyńcie, blank inakszyj jak zawdy. To wszyjsko bōło na isto. Starki, Ōłmy za tym łoknym na piyrszym sztoku już tyż niy ma. A Wy, kere terôzki suchôcie tego radijoka, eźli takij Starki, takij Ōłmy niy znôcie? Znôcie, znôcie, możno jedna mô siwe wosy, inkszô juzaś barzij posmôrszczanô fresulka abo powykrōncane palcyska łod roboty, ale je, je takô babulinka, kerô côłkie tydnie, miesiōnce kogosik sie niy poradzi sie doczkać. Kuknijcie we łokna, kaj ino maluśkô świycka świyci, kaj możno niy ma chojny, jedli, bo pynzyje niy nastykło. Kuknijcie, i niy łobracejcie gymby łod inkszych ludzi... A zatym po cichuśku zaśpiywejcie za mojim kamratym Bogdanym Dzirerżawōm: „W malutkim mieście Betlejem, Narodziył sie Pōn. Moc radości, weselŏ Prziniōs wszystkim nōm.

Barbōrka a zatym Mikołŏj...

Nō, tōż terŏzki możno deczko, ino ździebko, ło naszych grudniowych fajerach. Dzisiôj fajrujōm grubiŏrze a we pyndziałek bydōm mieli uciycha nasze dziecka skuli Mikołŏja. Nō, tōż mōmy dzisiôj samtukej na Ślōnsku Barbōrka. Ino jak mi sie zdŏ, niy ma we ludziach aby tyj uciechy, kerŏ bōła piyrwyj. Bo i niy ma ze czego ta uciecha sam u nŏs mieć. A dŏwnij? A dŏwnij to ci dziepiyro bōł fajer. Łod samiuśkigo rozwidnioka po drōgach, po ulicach trajtali dmuchoce, gryfne berkmōńskie damfkapele. Muzykanty we paradnych mundurach i we tych berkmōnkach ze fyjderpuszym na palicach, kerych wiōd szumny kapelmajster, wołali muzykōm wszyjskich hajerōw, gwarkōw, grubiorzy, murckōw – abo jak łōnych tam fto mianowŏł – na gruba. Tam te nŏjlepszejsze, nŏjbarzij robotne dostŏwali łod dyrechtorōw roztomajte krziże, medalijki, gyszynki (gelt, co starŏ niy wiedziała) i take tam bele co. Łoszkliwce gŏdali, iże za Gierka to sam dō nŏs na Ślōnsk przijyżdżała kipa a do kŏżdyj gruby walyli cŏłke kary tych medalikōw. Terŏzki możno tego jes mynij, ale i grubōw mōmy już nie za tela. A we tych wszyjskich miastach, kaj gruby byli napoczynŏł sie fajer na cŏłki karpyntel. Musowo byli wszandy roztomajte biysiady, i to niy jakiesik wysztudiyrowane, ale te nasze ślōńskie, dlŏ samych chopōw. Piwo ci sie lŏło choby ze kokotka. Na talyrzach gryfne ajsbajny, i to take srogie, iże kostyry za łoknym wystŏwali. Nō i dalszij: krupnioki i żymloki, ślōnski wuszt ze mosztrichym, berkmōński gorczek i wiela, wiela piwa; scyganiōłbych, kejbych pedziŏł, iże gorzŏły blank niy bōło. Niyskorzij to furgali wice, szpasy i roztomajte gŏdki łod starych sztajgrōw, kerzy modziokōw, sztiftōw uczyli grubelokowego fachu. Kej już niyftorzi mieli sztajfne szłapy dyrdali nazŏd do dōm a tam jejich stare i dziecka szykownie wysztiglowane niy poradziyli sie doczkać na łojca lebo starzika, dŏwali łōnym ciepłe lacie, rychtowali fajfka i kŏzali sie zicnōńć na zofie abo i na szeslōngu. Dobrŏ kobiyta to jesce narychtowała chopowi już przodzij warzōnka. Wiycie, taki gorki sznaps na szpricie, miodzie ze citrołnōm i korzyniōma. A to wszyjsko skorzij wlywało sie go rubych szolek, coby za wczas niy łoziōmbło. Lata tak zetrwało podwiyl terŏzki to wszyjsko diosi niy wziyni, i niy praskło to wszyjsko na łostuda. I komu to zawŏdzało? Fto tego ci niy miŏł rŏd? Barbōrka, to jes ci tyż przeca gryfne miano dlŏ dziołszek samtyjszych, kerym dŏwali to na krzcie. W kŏżdyj dŏwniyjszyj hajerskij familiji musiała chocia takŏ jedna Barbōrka być. Bo to jes patrōnka wszyjskich berkmōnōw, ale tyż i kamiyniŏrzy, wojŏkōw i – możno mało fto ło tym wiy – zyjmanōw i rybŏkōw. Tela, co nŏjbarzij we zocy majōm jōm berkmōny i... możno to bydzie blank fōłglowate... drukŏrze. Nō a jutro bydymy mieli jedyn ze nŏjgryfniyjszych dni we roku, i to niy ino dlŏ dziecek – Świyntego Mikołŏja. Kciŏłech sam nŏjprzodzij pedzieć, co szōstego grudnia kŏżdego roka wszyjske dzieci, i to na cŏłkim świycie niy poradzōm sie doczkać świyntego Mikołŏja. Nō alech zmiarkowŏł, co to jes psinco prŏwda! Te wszyjskie hamerikōńskie, miymieckie, i jake tam jesce bajtle, już na isto dŏwno przepōmnieli ło takim świyntym lebo blank ci go niy znali. Bo przeca łōni tego dzisiyjszego, modernego przebleczōnego cudoka łoglōndajōm już przecamć łod piyrszych dni listopada, i to aże do pōłowy lutego. Nale, sam na Ślōnsku, tyn gryfny mikołŏjowy zwyk zawdy bōł bajstlowany bez wszyjskich fatrōw, ujkōw, starzikōw, sōmsiŏdōw. Tak bōło dŏwnij u Starki we familoku. Nŏjprzodzij za Mikołŏja tyrŏł ficywyrt, a kej ci go już niy nastykło, to przeblykŏł sie za tego boroka ujek abo kamrat Łojca. Mikołŏj łobleczōny bōł we szarłatne szaty abo jakisik pelc, ze takōm srogōm, dugōm krykōm w gorzści choby paliczek go gaszyniŏ świycek we kościyle i ze wielgachnym miechym na puklu, we kerym smyczōł gyszynki narychtowane przodzij bez starki i mamulki dlŏ wszyjskich dziecek we siyni lebo we familoku. Taki Mikołŏj znŏł wszyjske grzychy (dobre uczynki tyż) bajtli i szkōtōw. Jednych sprzezywŏł, prōntkiym dŏł po dupie abo po palcyskach, inksze juzaś, usuchliwe pohajŏł i rzyknōł jake dobre słowecko. Coby dziecka niy przepōmnieli ło tym świyntym, już na dwa-trzi tydnie skorzij starziki i łojce łŏnym tuplikowali, coby byli moreśnie i usuchliwe, bo Mikołŏj moge przismycyć niy maszkyty, a ino hasie lebo łoszkrabiny. Jesce tyż ci tyn przeblecōny Mikołŏj kŏzŏł cosik porzykać, nō i na łostatek, zawdy kŏżdy najduch, bajtel cosik tam erbnōł łod tego świyntego. Jak to we powiarce: „Na świyntego Mikołŏja – dziecek czekŏ cŏłkŏ zgrŏja, Usuchliwym do maszkyty – zaś gizdowi hasie w tyty”. Przi takim fajerze musowo byli zawdy roztomajte kyjksy, makrōny, pierniki i... marcipan. Do piciŏ mlyko, kakał abo kakałszale na mlyku. Niyftorym to ci do terŏzka ze gymby ślinka ciece, kej sie spōmnōm kakał uwarzōny na samiuśkim mlyku a do szolki na łostatek bōło wciepniōne biōłtko ze cukrym wanilijowym i ździebkiym zoftu ze citrōłny lebo citrōłnowygo kwasku. Ftosik napisŏł bōł kejsik we mōndryj ksiōnżce, iże bezmać: „Gŏdali mi, co sōm take, ftore bez cŏłkie życie nikaj i nigdy niy uwidzieli skrzōta, cwerga, żywego hampelmana abo... Mikołŏja. Jŏ jim blank niy zowiszcza, bo mocka straciyli, zapodziŏli. Możno ci sie łōnym ślypia popśniyli we szkole czytaniym, grackōma na kōmputrach. A możno jest ci tak i beztōż, iże te dziecka wyglōndajōm dzisiŏj tak hersko, tak słōsznie i sōm take przemōndrzałe, a wyrostajōm niyskorzij bez pomyślōnku, bez marzyń na isto, na ludzi zmierzłych, łoszkliwych, kerzy niy majōm szkrabki ani na życie, ani łopowogi na śmiyrć”.

Jak to ze Barbōrkōm bōło....

Kejsik, za starego piyrwyj, kôżdy fach, kôżdô profesyjô mieli swojigo patrōłna. I tak: świynty Jōzef miôł we flyjdze cimermanōw a stolôrzy, św. Kryspin miôł juzaś ci szwiecōw pod sia, Mikołôj – pastyrzy, Izydor – siedlokōw i pampōni, Kosma ze Damianym – dochtorōw i japtykôrzy; muzykantōw – św. Cecylia, wojokōw i szucmanōw – św. Jerzy, sztudyntōw – św. Grzegorz, a juzaś berkmōnōw, mataczkôrzy i zyjmanōw – ta naszô ci ślōnskô Barbōrka. Nale, ino ta świyntô Barbōrka przodzij, tyż jesce za pierōnym starego piyrwyj, bōła ci patrōnkōm (krōm berkmōnōw): kamiyniôrzy, siodłokōw, mulôrzy, kowôli, cieślōw (tych grubowych terlaczy tyż), kopidołōw, zwōnnikōw (gloknerōw) i ludwisôrzy (glokyngiserōw), hutmacherōw, kuchôrzy, masarzy, dziołchōw-freli, ku tymu heresztantōw, artileristōw, kanoniyrōw i saperōw, fojermanōw i... mocka jesce inkszych. Ja, ja ! Tak ci jeik bōło, a i terôzki dalij niyftore jesce sie prōbujōm prziflostrować ku tyj naszyj świyntyj. Ło samyj naszyj św. Barbōrce niy za tela idzie pedzieć skuli tego, co przinôleżi ci Łōna do tych świyntych jōngferōw „dziywic-ciyrpiyntnic”, ło keryj wszyjskie papiōry sie potraciyli, zapodziôli, ale ludzie boczōm łō Nij, a gyszichty i roztomajte łozprôwki ło tyj świyntyj, sōm zawdy żywe i do dzisiôj spōminane. Gôdô sie, co ta szumnô i gryfnô dziołcha umrziła ciyrpyntniczōm śmiyrciōm kajsik kole 305-306 roka. Bōła bezmać cerōm pijynżnego niyznobōga Dioskura ze Heliopolis we Azji Mynszyj. Łojciec posywôł ci jōm do roztomajtych szuli tela, co niy spodziywôł sie, iże Łōna tam przyjńdzie na krześcijaństwo i do sie łokrzcić. Ku tymu jesce przisiōngła forgot, co bydzie do łostatka jōngferōm i łodciepowała wszyjskich szacōw i galantōw, kerzi sie kcieli śniōm łożynić. Tyn côłki Dioskur, srogi byamter bôł sie ło swōj urzōnd i pijōndze, i je sie ino tego wszyjskigo ło tyj swojij cerze dowiedziôł, napocznōł ci ta swoja cera fōłdrować i krziwdować. Pôrã razy mu drapsła ze pomiyszkaniô. Jedyn rōłz to bali skukała sie u takich skalnikōw, u ludzi, ftorzi we gōrach fedrowali. Je sie tam ino przikludziyła, to ta côłkô gōra łoroz sie łozstōmpiyła tak, iże poradziyła ta Barbōrka wlyjźć rajn. I beztōż tyż możno, berkmōny łobrali sie jōm za patrōnka. Jesce niyskorzij łojciec-łoszkliwiec zawar ci jom we takij srogij wiyży i blank niy dôwôł jôdła, i sōm winowôł jōm przed sōndcōm we ichnim gyrichcie. Nō, i we tyj wiyży miała doczkać do śmiyrci. Je ale niy poradziyła doczkać sie tyj śmiyrci, to gryfny janioł prziniōs ji tam kōmunijô świyntô. Zatym tyn sōndca skôzôł jōm na śmiyrć, a jeji łojciec sôm uchlastnoł ji gowa. Je to robiōł – jak sie gôdô we tych powiarkach – pierōn szczelōł ze światłygo niyba i tego Dioskura zatrzas na szlag. Skuli tego tyż na niyftorych łobrôzkach pokazuje sie ta św. Barbōra ze hostyjōm w gorzści. Ta naszô św. Barbōrka przijynli na patrōnka berkmōny chnet na côłkim świycie. U nôs napoczli jōm ćcić dziepiyro we strzydniowiyczu a przijńszło ci to ku nōm ze Czechōw. I Wiycie, iże nôjstarszy kościōł tyj świyntyj Barbōrce wystawiyli już we 1262 roku we takij dziydzinie Bożygniew kole Środy Wielkopolskij. Idzie sam jesce dociepnōńć, co świynto Barbōrka majōm we srogij zocy we Czechach, we Saksonii, Lotaryngii, połedniowym Tyrołlu, a i tyż we miymieckim „Zagłębiu Ruhry”. Juzaś we Miymcach, ale we Nadrynii, gôdajōm, co Łōna zawdy je do kupy ze świyntym Mikołôjym, ze kerym depto, wandruje po ludziach i dowo dzieckōm gyszynki. Wiycie, do dzisiôj kajsik kole Bytōnia, Radziōnkowa i Piekôr łozprawiajōm jesce takô inkszô szykownô gyszichta: Bōło to jakosik na łostatek piyrszyj wojny światowyj. Mode karlusy, kere jesce niy byli przi wojôkach, blank nie mieli co robić. Bōmlowali, brzōnkali sie bele kaj, i bez côłke dnie garusiyli, ślygali na Gōrze Gryca we Miechowicach. Szkaciyli tyż, ździebko tam cosik szlukali i wadziyli sie, jak to zawdy modzioki. Świyntô Barbōrka, kierô tam kukała ze takij kapelki, zaślimtała aże bōło słychać naobkoło. Jedyn ze tych gryfcokōw wstôł i prasknōł jakomsik bergōm we ta kapelka. Zarôzki sie ale sie wystrachôł i citnōł, kaj ino go dziobli poniyśli; wkarowôł blank na zôgōny. Jego kamraty gawcyli sie, chichrali a niyskorzij podeptali ku dōmowi. Pôrã dni niyskorzij szoł ci tam jedyn hajer ze Karbia i po klynczōncku porzykôł jedyn pôciorek przi tyj Barbōrce. I wtynczôs usłyszôł te ślimtanie we tyj kaplicce. To ta ichniô świyntô Barbōrka fest beczała skuli tego modzioka-chachara. Je to niyskorzij tyn murcek łopedziôł we Miechowicach, wszyjskie ludzie poszli pōńtować na ta Grycowo Gōra. I uwidzieli, co wszyjsko sie tam ci zwekslowało, przemieniyło. Barbōrka niy dziyrżyła już szebli we lewyj gracy a srogi lampus miała łobrōcōny do doła... I tak ci tyż do dzisiôj styrcy i ślimtô, je ino słyszy jak fto sklinô i sie ze wszyjskimi wadzi. Bezmać to wszyjsko sie przemiyni, we Miychowicach bydzie juzaś gryfnie, je ta jejich Barbōrka nazôd bydzie miała ta szebla we gracy a tyn srogi lampus bydzie na łodwyrtka, znaczy sie do gōry.