Wilijô i... po Wiliji...

Ćmiōło sie już. Ja, przecamć to te nôjkrōtsze terôzki dnioszki i nôjdugsze nocki. Dzisiej Wilijô. Ze bramy, takij autōmatycznie łotwiyranyj fōrty łogrōmnucnyj, miyndzynarōdowyj fyrmy po lekuśku wyjyżdżôł srogachny autok, takô Wiycie lymuzina ze szoferokym. Na zadnim kanapyju siedziôł możno niy taki jece zwiykowany, ale moc usiotany, gyszeftsman. Wele niygo na przednim kanapyju leżôł mantel wywołanego we świycie szwoca, diktatōra mōłdy a na niym leżôł ciepniynty ze łosmolyniym mōłdny pliszhut tyż zôcnyj marki. Tyn „biznesmen” miôł prziwrzite, prziklapniynte łoczy, widać na jego fresie utropa i zmôchanie. Poluzowôł binder, łozepnōł knefel pod karkym... – Kaj sie potraciyli, kaj sie zapodziôli te czasy, kej czowiek niy poradziōł sie doczkać na ta piyrszô wilijnô gwiôzdka? – belōntôł mu sie po gowie taki niy nôjwicniyjszy myślōnek. – Musisz zahaltować wele tego tam, na winklu, zupermarkytu – pedziôł ze takōm ci utropōm do szoferoka. – Musza jece sprawić mojij babeczce jakosik gryfnô i szmektnô flaszecka wina ku wilijnyj wieczerzy. – Na isto niy ma to prôwda, iże czowiek pijynżny, zabrany mô letke życie. To niy do łostatka tak fōnguje – medikowôł dalszij tyn gyszeftsman. – Czowiek blank ci przepōminô, iże je jece familijô i mocka inkszych ważnych zachōw krōm roboty. Trza bydzie przeciepnōńć na bezrok podszrajbowanie kōntraku ze tymi naszymi nowymi kōndmanami, Araberami... W dōma babeczka i cerzicka. Łobiōm przoł jak żôdnymu inkszymu wiyncyj na tym świycie; zrobiōł by dlō nich na isto wszyjsko we swojim życiu... Na prociw tego srogachnego ajnfartu siedziôł na bance jedyn istny. Tak po prôwdzie niy bōło takigo srogigo mroza ale miôł ci łōn na sia łobleczōny stare, zababrane, sflekowane zimōwe kwańty. Na gowie rubô, wôłniannô cyplmyca. Wele niygo zicnōł sie na łogōnie psiok. Wyglōndôł choby taki ze miymiecka mianowany „algymajnysztrasy miszōng”, chocia bōł ci to rasōwy pies. Tyn istny tyż ci miôł na fresie wysztrajchowane wszyjsko, co mu sie we tym jejigo życiu przitrefiōło. Sprôwiôł wrażyni, pobrzmiywało w niym, iże niy zawdy bōł ci łōn bezdōmny, iże przinoleżôł łōn do tyj wyższyjszyj klasy ludzi, i ino jakisik fest niyszczysny cufal sprōwadziōł ci go do takigo stanu. – Cysôrz to mô klawe życie... – niy wieda po jakymu spōmniała ci sie tymu istnymu ta śpiywka, kerô dôwno tymu nazôd śpiywôł Tadeusz Chyła. Zaziyrôł ci tak na ta lymuzina, kerô wyjyżdżała ze bramy tego srogachnego gyszeftu, ale bez zôwiści, ze rułōm jak czowiek, kry sie już do swojij dōli, do swojigo sztelōngu już do łostatka sie przibadôł. Podrôpôł sie po palicy, poprawiōł cyplmyca na gowie, wraziōł gymboko gorzcie do kabzōw mantla... I ino po palicy belōntôł mu sie myślōnek: – Kaj sie potraciyli, zapodziôli te czasy, kej sie czowiek niy poradziōł doczkać na piyrszô wilijnô gwiôzdka? Dobrze chocia tela, iże mi handlyrze ze naszygo targu, już po fajrancie handlowaniô, dali mie i mojimu psiôkowi to, co łōnym tam jece łostało, a niy werciōło sie jim sie smycyć to nazôd do chałpy. Mōmy i wańdzōnygo harynka, i pôra kostyrōw dlô mojigo liplinga, i jakesik ōłbsty, gymizy, i niy blank stary chlyb, i deczko łokrôjkōw ze wilijnego kołocza. Spōmniôł ci mu sie łobrôzek: Synka wyciōngajōm spode autoka, kry ci go na przyjńściu dlô piechciôrzy przejechôł. Dwa lata niyskorzij umrziła mu babeczka. Niy wydolyła tymu moc łoszkliwymu rakowi... Tyn psiôk wele tego istnego, siedziôł sie tam na tym włōśnym chwoście ze rułōm dobrze wytrasyrōwanygo izbetnego psa. Tyż sie już przibadôł do tego nowygo swojigo pōna. Miarkowôł ci łōn gynał, iże pies musi mieć swojigo pōna. Co inkszego je mieć laufpas, a co inkszego trôpić sie ło kôżdydniowe jôdło. Przeca pies niy poradzi łozewrzić kôżdego aszynkibla, kôżdego hasioka abo rubyj papyndeklowyj putni. Polizôł opaternie kracer, szrama po zymbiskach jakigosik rōłtwajlera... I tyż ino po tyj psij palicy belōntali sie roztomajte łobrôzki ze dôwniyjszego życiô, i psi myślōnek: – Kaj sie potraciyli, zapodziôli te czasy, kej sie taki chlebus jak jô, niy poradziōł doczkać na piyrszô wilijnô gwiôzdka? Tela dobrze, iże dobre ludzie byli na targu, kaj jô stopierōńsko môm rôd deptać, bo tam je tela roztomajtych wōniôczek... nō, raj dlô psōw. A i ludzie dali na Wilijô, we gyszynku mojimu pōnowi, mocka szmektnych zachōw. Niy byda miôł dzisiej głōd, pōjńdymy tyż pewnikym kajsik jece na dugi szpacyr. Kejsik, chowany we majoryntnym dōmu, siedziôł godzinōma na rubym i farbistym tepichu. Zatym dzieckōm zmierznōł sie psiôk, ftorego ci sie zawinszowali na gyszynk, nō tōż poszôł raus, łostawiyli go kajsik na ceście i gibko łodjechali, coby za niymi niy pogzuł. I tak łostôł na hulicy, bezpański psiôk... Wartko śleciała łodwieczerz, szło ku dwanôstyj. Babeczka tego gyszeftsmana łoblykła sie szykownie, wysztiglowała swoja cerzicka i poszła do kościoła na Pastyrka. Jeji chop, gyszeftsman, przisnōł na swojim fatersztulu ze glaskōm jakisik whisky we gorzci... niy miôł ci blank chańdzi ani siyły, coby sie tyż na ta pastyrka poklechtać. Tyn istny ze tym jejigo psiokym tyż pokwanckali sie ku kościołowi. Niy wlazowali ale rajn. Tyn istny miarkowôł, iże festelnie capi; niy szpluchtôł sie już cheba ze śtyry tydnie, tōż tyż i ludzie we tym kościele pewnikym niy byliby radzi ze takij asisty. Stanōł wele piyrszego filorka, we kabzi miôł cyjntla, ftorô sie lajstnōł, kej już skalōł ci bōł biksy po piwie wysznupane bez côłki dziyń we hasiokach i srogachnych aszynkiblach. Psiôk styrcôł wele szłapōw swojigo pōna. Miarkowôł, jako wytrasyrōwany pies izbetny, iże łōnymu tyż niy lza wlazować do kościoła, ludzie niy mieli by tego rade. Tōż tyż styrcôł, zatym siednōł sie juzaś na swojim łogōnie i czekôł... A ze kościoła słychać już farorza: „Bōg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosōw obnażony!” Ludzie naobkoło winszujōm sie wesołych świōnt; bożiduda, jorganista grô na côłki karpyntel roztomajte kolyndy, ludzie sie radujōm, iże jak kôżdyrok narodziōł jim sie Pōnbōczek. A światło miesiōnczka spływało takimi strzybnymi sztrajfami nad głôdkōm ajsdekōm, szkoprupōm śniyga. Na tym strzyble kładli sie modrawe ciynie srogich stromōw. Rzyka poblisku nynała pod lodym.

Pies i ... basztard....

U mie dōma nigdy niy bōło żôdnyj gowiydzi, krōm kurzōntek, kerech sie lajstnōł jesce za bajtla, a ze kerych moja Mamulka uwarzōła szmektno ... nudelzupa. Niyskorzij zrobiōłech szykowny gyszynk mojij babeczce na gyburstak i kupiōłech ji ... basztarda. Nō ale dzisiôj byda rzōndziōł ło gadzinie i gowiydzi z kierōm spichnōłech sie, i to blank niydôwno. Bōło ci to we łōńskô Wilijô. Suło, fujało fest śniygym, bōła srogachno kurniawa i strzympiōło mrozym. Ździebko zetrwało, kej my ze bracikiym wykulwitali sie ze naszyj „Jōzefki” ... niy, niy coby my byli już na sztajfnych szłapach, chocia deczko my tam przi wieczerzy szlukli, ino niy kcieli my sie ryć choby sorōnie nikej te, co jejim bōło drap, kerzi sie wartko uwijali do szinki lebo szołdry i do sznapsa, a kerym jich zōłwizōł bōło już cuć. Tōmpali my sie blank pomaluśku kole płota łod smyntorza przi „Jōzefce”, eknyli my sie na zegrōdki, a iże mieli my ze sia gryfnô halbecka, kcieli my sie zicnōńć kole lałby kaj Jōzik Gmyrek do kupy ze starym Neumanym, cichtowôł briwy, pulty, cukrōwy i inkszo gadzina. Sznuptychlōm ściepnōłech ta kupa śniega ze gnotkōw, bo śniyg przi dźwiyrzach bōł ci już łodszałflowany, blyndnōłech fōnclōm eźli bez cufal ftosik sie sam niy skukoł i już my mieli wlajzować rajn, kej łoroz słysza zachrapociały głōs: – I cōż wôs sam gizdy pierōńskie prziwlykło??? Wejzdrzołech sie na bracika, ale łōn ci przeca takigo sznapsbarytōna niy mô. Kuknōłech w lewo, kuknōłech we prawo, nikogo żech niy uwidziôł, nō tōż ryja sie do lałby... – Pytołech cie ciarachu, co wôs łobuch sam wlece? Zasik bydzicie słepać ta łoszkliwô gorzôła jak zawdy przi szkacie, a niyskorzij to ino bydziecie sie wadzić i spiyrać choby wôs fto ze skory łodziyrôł? Troszka ci mie to nerwło, dopolōło. Gawca juzaś wele siebie naobkoło, ale nic niy poradza ujzdrzić, żôdnego sam przi nôs niy ma. Niy ma, i szlus! – Ustōń gupieć Bogdan – gôdōm do bracika – przeca someś kciôł, coby my sam po pastyrce prziszli (bo sie przeca staryj strachosz!) i ta halbecka łobalyli. – Przeca jô do pierōna nic niy gôdôł – pado mi na to bracik. Nō nic, niy byda zważowoł, ino deptōm rajn. – Niy gupiyjcie karlusy, niy tropcie sie. To jô, Kōnda, pies łod Jōzka, coście zaboczyli, iże jô sam côłki czôs wachuja? Richtik, gawca a przi budzie zicniynty na łogōnie Kōnda, łoblizuje pychol, ślypiami przewrôcô i dalić prawi: – Bōł sam tyn mōj gospodôrz, wciepnōł mi do grotka jakigosik flapsu i myśli, iże mi to przi Wiliji styknie. Kej ino łōn sōm sam przidepto, to mu dziepiyro rzykna, co jô łō niym tak na isto medikuja. A z wiyrchu szło usłyszeć nôjprzodzij gurglowanie, a niyskorzij napoczli już fest skyrczeć jōzkowe briwy we gołymbniku: – Ja, ja łō nôs tyn Jōłzel tyż ci blank przepōmniôł przi tyj Wiliji! Siedzi ze starōm pod jedlōm, ćko sam maszkyty a nōm wciep ino pôrã ziorek i medikuje, co nōm to na Gody styknie!!! Ździebko mi sie gupio zrobiōło, iżech zaboczōł, co we Wilijô gadzina – krōm możno mojij staryj – gôdô ludzkōm sztimōm, i napocznōłech do niygo ze inkszyj faski: – A dyć sie Kōnda niy trop, niy starej, przijńdzie Jōłze, to ci co ze wilije do garca wciepnie ... wōm zwadliwe ptôki pewnikiym tyż ... a podwiyl co, môsz sam tyn kranc wusztu, kery my sie ze bracikiym na zagrycha pod mantlym przismycyli. Briwōm podrobiyli, pokruszyli my tyż tyn kōnsek kranckucha, kerych majtnōł staryj ze kōmory. – A kej już my przi tym sōm, to co tyż tak Jōzkowi kcesz pedzieć Kōnda? – Nō, nō ... tōż moga mu pedzieć, co sam we tyj lałbie, na tym szeslōngu, kery jejigo starô kôzała mu tukej przitargać – łōna sama wyrobiała ze tym glacatym pampōniym, kej Gmyrek miôł szychta na noc a jij kôzôł briwy wachować, co to mieli ze flugu wrôcać. Abo ... – Dej pokōj Kōnda, co go tam bydziesz ałfryjgować, jesce go hercszlag chyci abo ji prasknie jakōmsik kopyściōm i łostuda gotowô. Pies napocznōł ćkać tyn wuszt, kerych mu wciepnōł do budy, my zasik wartko, coby niy doczkać sie Jōzka, wysłepali ta halbecka, ale jakosik nōm za tela niy podłajziōła. Możno to skuli tego psigo gôdaniô, pierōn wiy. Tyż my drap potyrali nazôd do dōm a sam już łod proga łobie, staro i moja świekra ze pycholym na nôs: – Wy gizdy dioseckie, wy łochyntole. Jô zawdy tak sie medikowała po jakiymu ciebie durch sie ślypia blyndujōm i ciyngiym fulosz choby naprany. A tyś na isto, richtik zawdyś bōł chycōny. Wdyckiś ino deptôł do szrancku na balkōn. Terôzki dziepiyro żech wypokopiōła, co tam môsz skukano i gorzôła, i zaobycz jakejsik piwo. Co prôwda, to prôwda. Jô richtik na zadku we szrancku, za srogimi krałzami naforantowôłech sie pôrã flaszecek (to mi jesce, tyn zwyk, łostoł łod tyj trzecij wojny, łod tego „stanu wojennego”, kej cowiek musiôł naściubić, co sie ino dało, coby ło suchym pysku nie łajziś nynać). Nō ale, fto ji to pedziôł? Przecamć wiyrza, iże łod samości by ci tego niy wysztudiyrowała. – A dyć niy gōrsz sie dziubecku, jô to tam ino dziyrżōł skuli gripy, kucanio lebo inkszego chorōbska, abo kej by sam do cia, moja roztomiyło, jakiesik kamratki przilejźli, przikwanckali abo co – gôdōm i gryfnie sie pod fusiskiym lachōm. – A fto ci tyż to pokôzôł? Przeca świekra niy je tako monter, coby sama to wypokopiōła. – A dyć to mi pedziôł tyn twōj basztard, kery niy poradzi sie doczkać kej ci sōm nazdô, jak mu bydziesz dalszij tyn stary futer łod Majzlinyj dôwôł do jôdła. Tegoch już niy kciôł suchać i wartko wlejźli my ze bracikiym do małyj izby. Achtliki my już mieli we kabzi (te, co po pastyrce) i ino żech staryj pedziôł, coby nōm narychtowała cosik do jôdła, bo chyciōł ci nôs głōd a i ta szykownie wyziōmbiōno halbecka tyż we zocy miała pôrã talarkōw szinki, prawokōw we łoccie, abo co tam jesce... – A dyć Elza, niy dôwejcie jim jesce jôdła, bo jak zawdy napocznom niyskorzij we nocy, kej już prasknōm do prykola, pierdzieć nikej przeżgany luftbalōng – zaskrzecało cosik ze antryja. Nic, ino gizdowi byda musiôł łeb ukryńcić. Przeca tyn pierōński basztard, niy dosik iże z rańca nynać niy do, to jesce terôzki mi sam moja Haźbiytka bydzie bańtować. I to przi takich srogich świyntach. Przi Wiliji. I beztoż tyż latoś byda dowoł pozōr, coby mi gadzina Godōw, nikej łōńskigo roku, niy popśniyła. Ojgyn z Pnioków

Wilijô starki Klary....

Wiela je? Cosik chebach dzisiôj zaspała. Niy ma co gnić we prykolu ino trza stôwać. Łostatnio cosik niy poradza bez noc spać, ciyngiym ci ino gawca na buksiok, piyrszô, drugô, poł trzecij a jô jesce niy poradza usnōńć. Nale z rańca to bych gniyła aże do połednia. Cosik mi sie zdô, iże blank mi sie już tyn żywot pometlôł, richtik mi sie cosik we tym żywobyciu pometlało, popśniōło. Za łoknym biôło. Piyrszy śniyg już na Pnioki latoś śleciôł; kerego to już mōmy? A dyć prôwda, niydôwno bōło Mikołôja. Dôwnij, kej sie spōmna, to dziecka już łod rana lôtali do starki po bōmbōny, szokulady i inksze maszkety. Wczoraj to sam żôdnego ale niy bōło, po jakiymy? Blank niy wiym? Jutro drugô niydziela jagwiyntu. Nō, już sztreknij sie ze tego prykola! Trza we żeleźnioku nahajcować, coby niyskorzij przeciepnōńć gluta do kachloka we izbie. Napola ino we jednyj izbie, we srogij izbie niy trza, niy byda przeca i tak tam dzisiôj siedzieć. Cosik ziōmb łod nocy chyciōł. Na ceście prōzno, dziecek niy widać, chocia dôwnij, kej piyrszy śniyg śleciôł zarôzki pôłno tych najduchōw bōło kole szkōłki, kole tyj naszyj łochrōnki i na szpilplacu wele „Siedymnôstki”. E, dyć tam, dôwnij... Wszyjskich Świyntych... to już wiyncyj jak miesiōnc tymu. Byda sie musiała na smyntôrz zakackać, łoporzōndzić ździebko tyn grōb, powyciepować stare dōmbki, ziele, chabozie... Nō, Klara, niy bydź zgniōło i chytej sie roboty, bo za cia przeca żôdyn nicego we tym pomiyszkaniu niy zrobi. A idōm po maluśku Gody... trza sie polekuśku na te Dzieciōnteczko przirychtować. Pōnbōczek dôł mi tela zwiykować, iże jużech blank przepōmniała moja piyrszô Wilijô jesce ze mojōm Mamulkōm, Starkōm i Starzikiym, niyskorzij ze mojim starym Paulkiym, a jesce niyskorzij byli cery: Rōłza i Elza, zatym niyskorzij, niyskorzij... ech, tam... Bo Gody to sōm, i byli zawdy, take świynta kej sie przepōmni côłki jankor, côłke łoszkliwstwa, wybôczô sie wszyjskim, co nōm na łostuda i zgorszynie zmachlowali... a bo jakô Wilijô – zawdy tak na Ślōnsku sie gôdało – taki i côłki boży roczek bydzie. Wilijô trefi... e tam, niy byda rachować..., chnet bydzie – gôdô Klara i kukô do zdrzadła na ta swoja strzybnoposmorszczanô łod życiowyj „wiydzy” fresa, zmôchanô, zmorzōnô, usiotanô drōgōm bez te swoji duge życie. – Musza pedzieć Kosmalinyj, coby mi jakigo kapera przitargała do chałpy, ale żywego, sama go przeca poradza jesce utuc, taki ze dwa kilo, abo możno i dwa, ale take trzifōntowe, te sōm nôjlepszejsze, niy majōm za tela fetu, ale i za tela niy ma driny łości i, kej sie dobrze wytōnkajōm we badywannie, abo kastrolu, niy bydōm take maźglate i ze gracōw niy wyfuknōm. Narychtuja sie za wczasu jakosik chadra i tucek, praskna je ze dwa razy bez łeb i fertik. Łoszkrobia sie je gryfnie i potajluja na dzwōnka, posuja letko solōm i korzyniōma, przeciepna talarkōma cebuli, popyrskōm ździebko citrōłnōm i łostawia na drugi dziyń we kilszranku. Kej sie już blank dobrze nasiōnknie trza dzwōnka niyskorzij posuć mōłkōm i idzie je już parszczyć na maśle, ino trza dać pozōr, coby sie te masło niy chyciyło, bo by tyn kaper łogorzkniōł; niy bydzie smakowôł. Kapera idzie przirychtować pôrã godzin przodzij i wrajzić go do bratruły, coby doszôł. U nôs w dōma zawdy na Wilijô warzōło sie siymiōniotka. Starzi ludzie gôdali, co łōna sie wziyna ze tego, iże kej sie Pōnbōczek, maluśki Jezusek urodziōł, trefiyli sie przi betlyjce i Żydy i pogany, kere we tym Betlyjym miyszkali. Trefiyli sie i niyskorzij trza bōło cosik wećkać, bo mieli srogi głōd. I tak ci kōnopie prziprycyli Żydy a zasik krupy przitargali – pōgany (beztōż tyż sie mianujōm „pogańskie krupy”). Uwarzyli kōnopie ze mlykiym, jagły wrōłz ze śliwkōma i to bōła côłko jejich wieczerzô przi betlyjce, przi tym Dzieciōntecku, przi tym maluśkim, zmarzniyntym, sagusiyńkim... Dziyń przodzij nawarza côłki kastrol kōmpotu do kerego musowo trza jesce wciepnōńć uherki suszōne lebo kobylōnki, figi, rōzinki, pieczki ze jabkōw i gruszkōw, morele, dać zoftu i trzitych skōrkōw ze dwiōch citrōłnōw, pôrã nelkōw i dosik wiela cukru. Możno mi sie tyż i bydzie kciało garusa nawarzić. Terôzki mało fto to poradzi. Bo do tego potrza i kartofli, i mōłki pszynnyj (po naszymu żytnij), kōnsek dobrego piernika, deczko skurzicy, pieczki ze uherek, jabek i gruszkōw, rozinki, ździebko soli. Śmiôć mi sie diosecko kciało, kej sie mie spytała jedna modo frela do czego idzie dać pasternak, bo to podane je na pietruszka, ale blank inakszij smakuje? A pasternak to sie dowo – krōm zupy rybnyj – do moczki. Moja cera Rōłza to miała festelnie rada moczka, we keryj musiało być za tela miodnego piernika, pasternaku, zeleru. A wszyjsko to na ciymnym piwie warzōne i zupie ze łebōw łod kapera. Ku tymu jesce fajgi, morele, łorzechy mandle, rozinki, cukier, ku tymu ździebko mōłki, soli i pôrã kropkōw citrōłny. Latos jakosik mi sie niy kce piyc piernikōw na szpyreckach abo ze marcypanym lebo ze marmōladom i bakaliōma. Cheba dōm na tablet kupne; kołocz musowo byda razinku musiała upiyc. We sama Wilijô musza jesce sprawić côłki kastlik makōwek. Łōńskigo roka toch tela nawarzōła, iże mi aże do Trzech Krōli stykło. Makōwki na mlyku i na miodzie, to ci je szpecyjo, sama sie poradza trzi razy na talyrz naciepać. Terôzki je ci już biyda kajś tyn mak zemlyć. Dôwnij to mi sie spōmino, iże u chopa łod spaśnyj Wieczorkowyj abo u Niysłonego szło zemlyć mak, i – jak fto niy miôł ruły w dōma – mōg kołocz na blasze przismykać, to go piekôrz tyż przi jejigo upiyk. Terôzki jesce ino to wszyjsko je u Maloty. Łod łōńskigo roka to mi łostała choinka ze glaskuglami i lampeckōma. Niy to co dôwnij, kej we côłkij chałpie wōniało richticznōm jedlōm na keryj szpica mōj stary sōm wstyrkôł. Nale, moge być i takô chojna, modernô. Dôwnij toch jesce stôwiała drzewiannô betlyjka, kerô mōj Paulek dlô dziołchōw zbajstlowoł ale, do siela i pastuszki, i côłkô gadzina ze tyj betlyjki dôwno sie już potraciyli, połōmali. Niy bydzie betlyjki, a i do Panewnik tyż juń niy pōjnda, boch już je za starô i taki kyns drōgi biyda bych miała przedeptać. We „Jōzefce” tyż ci pewnikiym gryfnô betlyjka latoś zbajstlujōm, to sie kole nij porzykōm. Dyliny mōm powyciyrane, talyrze, szklōnki, szolki i inksze szkło pomyte, tisztuch szykownie wybiglowany... kejsik to sie pod tyn serwet dôwało ździebko słōmy lebo możno jakigo siana (pampōnie we Maciyjkowicach abo Chorzowie Starym to juzaś we winklu, we kôżdyj ece izby, i kole dźwiyrzy, stôwiali côłkie łociypki tyj słōmy, coby jim sie na bezrok biyda do chałby niy ryła). Bōł tyż i piykny, i festelnie mōndry zwyk. Łod wieczerzy wilijnyj wstôwali wszyjskie łoroz, bo stare ludzie gôdali, iże fto przi jôdle łod stoła wstanie, tyn na bezrok ze chałpy łodyjńdzie, pewnikiym wykopyrtnie. Nôjgorzij to tyż ci bōło dziecka uwachować, coby przi Wiliji niy gôdali. Taki bōł zwyk, a i kej sie niy gôdało to i dôwało sie pozōr, coby sie łościōm niy udowić. Na ta pastyrka to jô latoś na zicher sie niy pokaryca. Szłapy już niy kcōm deptać, a i na taki ziōmb biyda we tym mantlicku fyrtać. Kejbych tak jesce jakisik radijok miała, to bych kolyndōw posuchała ze Radia Piekary... Ida ku łoknie, coby uwidzieć piyrszô gwiôzdka na niebie. Możno już fto do dźwiyrzy klupie? Cosik mi sie zdowało... cheba sie ino zdôwało, bo przeca ani łōńskigo roku, ani tyn, i ani na bezrok żôdyn sam ku mie niy przijńdzie, żôdyn niy nawiydzi. Chocia? Cobych niy scyganiōła. Przeca przijńdzie. Keryś ze tych naszych kapelōnkōw ze kolyndōm przijńdzie, pokropi pomiyszkanie, porzykô, kościelny naszkryflô na dźwiyrzach: Kasper, Melchior i Baltazar, i po ptôkach. A możno latoś i sōm Farorz nôs samtukej nawiydzi? A tak na isto, to Wilijô byda miała do kupy ze inkszymi we „Siedymnôstce” ino iże pôrã dni przodzij, bo sam u nôs je dosik pôrã takich, co to kole siebie już niy majōm ci nikogo. A Gody zōłwizōł sōm dlô wszyjskich.... „Przibieżeli do Betlyjym pastyrze... I zagrali Dzieciōnteczku na lirze. Chwała na wysokości, chwała na wysokości A pokōj, na ziymi...” Napocznōłech dzisiôj, przi piyrszym świyńcie, blank inakszyj jak zawdy. To wszyjsko bōło na isto. Starki, Ōłmy za tym łoknym na piyrszym sztoku już tyż niy ma. A Wy, kere terôzki suchôcie tego radijoka, eźli takij Starki, takij Ōłmy niy znôcie? Znôcie, znôcie, możno jedna mô siwe wosy, inkszô juzaś barzij posmôrszczanô fresulka abo powykrōncane palcyska łod roboty, ale je, je takô babulinka, kerô côłkie tydnie, miesiōnce kogosik sie niy poradzi sie doczkać. Kuknijcie we łokna, kaj ino maluśkô świycka świyci, kaj możno niy ma chojny, jedli, bo pynzyje niy nastykło. Kuknijcie, i niy łobracejcie gymby łod inkszych ludzi... A zatym po cichuśku zaśpiywejcie za mojim kamratym Bogdanym Dzirerżawōm: „W malutkim mieście Betlejem, Narodziył sie Pōn. Moc radości, weselŏ Prziniōs wszystkim nōm. Ojgyn z Pnioków

Jakech rozfechtowôł...

Wszyjskie wiycie, iże sam u nôs na Ślōnsku zawdy ftoś machlowoł, miyszoł we tym naszym garcu i blank ci sie nôs niy pytôł eźli dōmy zwōl, eźli nōm to sie zdo, lebo niy. Nale tyż idzie wytuplikować, co za kôżdym łoszklistwym styrcôł jakisik chop, jakisik diosecki łochyntol, kery nôs Ślōnzôkōw w zocy niy miôł, kerego te Ślōnzôki festelnie szterowali, festelnie mu zawôdzali. Niy inakszij tyż bōło wiyncyj niźli dwadziyścia lôt tymu nazôd. Wtynczôs, kej rozfechtowołech, sam u nôs, trzeciô wojna. Ja, na isto joch ta trzeciô wojna rozkuloł! Jô wiym, iże kôżdy fto chocia do hilfki deptoł, rzyknie, co bōły ino dwie. Nale, jô Wōm sam godōm, choby naszymu Farorzowi ze Jōzefki we suchatelnicy, iże ta haja, ta côłkô łostuda, ło keryj sam kca łozprawiać, to niy bōł żôdyn cufal, ino to sie przidarziło skuli ... fusiskōw. A podle raje bōło tak: Nôjprzodzij to bōł jedyn pierōński łoszkliwiec, kery sie Otto von Bismarck mianowôł. Niyftorzi wiedzōm, a inkszym to jô godōm, co łōn miôł szykowne fusisko pod kicholym, choby jakosik srogo i rubo keta z pancra. Co łōn sam ōPolokōm, a jesce barzij Ślōnzôkōm napochoł, niy trza gynał eklerować. Niyskorzij bōła piyrszô wojna światowô, po keryj nôs tu we Chorzowie, na Pniokach prziflancowali do Polski, chocia ... niyftorzy fulajōm, iże to bōł tak by tak darymny futer, bo nasi ciyngiym pitali do Rajchu. Machlowôł przi tym telki istny, kerego Kōmandantym mianowali. Miôł tyż srogie, chocia łoklapniōne, fusisko. Jakesik dwadzieścia lôt po tyj piyrszyj wypraskła drugô wojna światowô. Wloz sam dō nôs tyn fusiaty Adolf ze szajtlikiym ze prawyj zajty, kerego wojoki łobalyli ta bajera sam u nôs we Glywicach. Przi łostatku tyj drugij wojny już we styczniu śtyrdziystego piōntego prziflostrowôł nôs do Rusa drugi telki fusiasty Jōłzel, kery chocia ku tymu jesce wyrzynōł łod nôs fusiastego Adika ze jejigo „Gott mit Uns”. Terôzki już po maluśku miarkujecie, iże wszyjsko, co niyszczysne sam u nôs bōło, to zawdy kole tego metloł ftosik ze srogim, szumnym fōnsym. Nō, i na łostatek, tak jakosik trzidziyści lot tymuô, jô sie tyż uciōngnōł telke szykowne fusisko. I tu ci mie cheba diosek podkusiōł. Dyciech ani sie niy myrgnōł, anich sie niy spodzioł, jakech juń bōł żyniaty. Nale, kej mi sie to już przidarzōło, toch zaczōn medykować, iże ci już mi sie przecamć nic gorszygo trefić niy może. A dyć kaj tam. Tak jakosik we łoziymdziesiōntym roku bez telki dupny płot we Gdańsku chibnół, fuknōł jedyn kurdupel – dejcie pozōr: tyż ze fusiskiym – i tak ci zaczōn sie roztopiyrzać, iże wszyjsko sie we Polsce blank rozlajerowało. Takech sie tak rozhajcowôł, iże wartko chciôłech tyrać do golaca, coby mi łōn te moje fusiska łodchlastnōł. Nale, moja Elza mie ucholkała, padała co niy ma cweku prask robić, bo przeca tyn nasz wielgi iglok Edek chnet tam ordnōng wyłōnacy. A toć. Wyłonacōł ! Tela, iże łostuda sie we côłkij dziedzinie zrobiōła na côłki karpyntel, wszyjsko sie pobelōntało i porojmowało. Telki bajzel bōł, iże już wszyjsko, krōm łoctu i mosztrichu bōło na szkartki. Forsztelujecie sie, mogecie sie to wystawić? Bali i gorzôła, i cigaryty tyż na szkartki ! Łostuda i skôranie boske nikej sto pierōnōw. Nic, ino jakosik nowo wojna sie z tego musiała wypiytnościć. Wiela tyż niy zetrwało kej moja starô polazła ci kejsik, nôjprzodzij do Farorza, a zarpzki niyskorzij do manglowni, poklyciōła ze sōmsiôdkōma, przikarycyła sie do dōm i pado ku mie: – Suchej Ojgyn. Tu niy ma szpasu, tu może przińść do chaje, trza jakisik forant robić, jak to dôwnij nasze Mamulki robiyli. Skludzić do kōmory roztomajte jôdło, cuker, mōłka, hawerfloki i bele co. Cuker, mōłka, bōnkawa, a ło gorzôła to ci sie już żôdyn niy starô. Przeca na isto czowiek niy może ło suchym pysku szczimać, choby niy wiym jako wija sie rychtowała. A dyć musza som tyn reszt przitargać. I dejcie pozōr ! A jô mōm durch te fusiska, kere mi moja starô kôzała łostawić. Nō, tōż jak starô pedziała zgłobiōmy, sztaplujymy, co sie ino do, kajplujymy roztomajte szkartki i nazgōniōmy wszyjskigo na ibrich. Zasik, kej ino moja starô polazła ze kamratkoma na torg, jô wartko przikludziōł do lałby we zegrōdku trzi drzewianne faski po kapuście, nofolowołech połno jagōdkōw, świyntoj9nkōw, łopadlorek, zdrzałe birny, śliwki uherki i co mi tam jesce we grace wlazło. Posułech to cukrym, nachabiōnym łod świekry, prziklapnōłech to wszyjsko deklym i musiołech terozki doczkać, aże sie to wszyjsko gynał, dobrze zageruje. Nikej wlazowołech ze bracikiym do lałby i ździebko my tam zawdy upyndziyli ... tak ino na kostprōba. Nale, we tym już łoziymdziesiōntym piyrszym roku lato drap ci przetyrało, na podzim tyż wczas napoczło śniygym suć, i zajm my sie pozdali, trza sie bōło polekuśku do Godōw rychtować. My ze bracikiym i jednym kamratym przikludziyli do lałby gryfny hajcōng i keby co, koza, wiycie telki żeleźnioczek, a ku tymu ze śtyry kōłkastle wōnglo, i jesce roztomajte rułki, glaski. Zgwoli czego to wszyjsko niy byda wōm sam tak gynał eklerowôł. Tela moga rzyknōńć, iże kej my ino mieli żdziebko frajnego czasu, to zarpzki my gzuli do tyj lałby, gibko hajcowali pod blachōm, do telkij kany loli tego zgerowanygo zaciyru, bindowali szlauch, kokotek łod wody na cołki driker, stôwiali my to wszyjsko na fajerka i juń ... przeca miarkujecie co bōło dalszij ? I tak ci nōm to szykownie fyrtało, aże do tyj soboty dwanôstego grudnia. Musi, abo my za tela wysłepali, abo zaboczyli tyn łogyń zasuć hasiym, dosik iże tak wele dwanôstyj kej ci niy dupnie chobe ze kanōny, jak ci niy drzistnie nikej bez wojna, jak niy prasknie choby ruskie bōmby ze fligrōw ściepowali. Porwołech sie ze tego śniku, wypolōłech na dwōr, a bracik ze kamratym, tyż choby miechym piźniōne, wydarli ze lałby, i wszyjske my sie do kupy szczaśli w dźwiyrzach z wojokōma i „zōmowcōma”, kerzi wkarowali dō nôs z gywerami i rebulikōma w gracach. Jedyn śnich wrzesknoō ci cosik na nôs – na zicher wōm niy moga pedzieć eźli „hyndy hołch”, eźli „ruki w wiyrch” – i dôwej łobmacywać nôs bele kaj, nikej te co to wiycie. A tu ci dalij rzgmi, wali i szczylo. Te istne nic, ino chelmiska barzij wciskaj9m na palice i sznupiōm kaj tyż my skludziyli te „materiały wybuchowe”? Ludzie, co to sie ci za rojmōng zrobōoł ? Joch taki stary, ach niy wiedziôł, iże akuratny bimber to je sztof nikej dynamit na grubie. Nō, godōm Wōm Sodōma i Gōmora we łogrodkach sam u nôs na Krziżowyj. Niyskorzij wziynli nôs i wrajziyli do takij kibitki, i wywiyźli do lagru. Mogecie sie to forsztelować? Starp ze świekrōm sie tropiōm – niy, niy łō mie – ino elich côłkij lałby niy szpryngnōł do luftu abo jesce co gorszygo. Dyciś jô ani przi wojokach niy bōł, kasarnia toch ino źdrzoł bez pot, a łōni ci mie richtik wziyni za jakigosik partizanta, dywersanta abo co. Nale, tak po pôruch dniach wypuściyli ci nôs, i kulwitōmy sie po maluśku do chałpy. Nôjprzodzij – jak zawdy – do Pyjtrowego szynku na piwo. A naobkoło połno wojokōw i szandarōw. Ludziska brōnczōm ło jakisik wojnie, na kpżdym krojcōngu pancer abo inkszo pierōna. No richtik akuratno wojna. Jesce ku tymu – jak mi niyskorzij staro pedziała – telki jedyn jynerôł we ćmawych brylach klyciōł cosik ło „stanie wojennym” i jakisik WRŌN-ach. Godōm wōm, choby na filmie ło śtyruch pancyrnych abo ło Hansie Klosie. Nō, i terozki skapliście sie cheba jakech ci ta trzeciô wojna napocznōł, pra? A to wszyjsko ino bez te dioseckie fusiska, kere bez tela lôt we Polsce zawdy do jakisik wije melały i łod kerych wszyjsko co niyszczysne we tyj naszyj dziedzinie, zawdy sie zaczynô. A jô, coby dziobła niy szterować i na łostuda mojij staryj, te moje szykowne fusiska żech zrazjyrowoł i szlus. Tym barzij, iże u nôs chnet co drugi cichtowôł telke fōnsy choby tyn co to „niy kcioł, nale musioł”. Nō wiycie, a jô miarkuja. Krōm tego sie jesce telko mōłda zrobiyła, iże kôżdy śniym sie kciôł knipsnōńć, coby go wszyjskie we reszpekcie mieli. Dō mie tyż niyskorzij przijnszli, co jôch to bezmać tyż bōł „internowany”, telki „kōmbatant” symie bōł, nale skuli tego coch te fusiska zgolōł, już ci mie do tyj ferajny niy kcieli, i łod tego czasu do polityki blank ci sie niy wtykōm, bo jak pedzioł kejsik jedyn srogi angyjber : „polityka, to je sztuka, taki kōnsztik jak łyknōńć żaba i sie blank na gymbie niy skrziwić i ku tymu niy udowić”. I to blank jedno eźli sie mô fusisko, eźli niy !!! Ojgyn z Pnioków

Nasz Mikołôj a hamerikōński przeblykaniec....

Wiycie! Mockach sam już jamrowôł ło tym, iże blank sie niy piastuje naszych szykownistych zwykōw, a ino ludzie samtukej robiōm ze sia afy i kopiyrujōm, podrzyźniajōm wszyjsko, co sie przikludzi ze Hameryki. Niy byda za tela sam dzisiôj molyńdziōł i spōmna ino.... Mikołôja. Wszyjske samtyjsze ludzie gynał miarkujōm, fto to bōł tyn Mikołôj, kej przilazowôł ku dzieckōm ze miechym pôłnym gyszynkōw abo ze hasiym i prōntkym. A łod kielanostuch lôt sztyjc sam fyrtô jedyn przeblykaniec, tyn hamerikōński disneyowski Mikołôj, taki ci krojcōng cwerga ze Gargamelym, na tych jego sōnkach ciōngniyntych bez lelynia, bez takigo ryna, rynifera ze szarłatnym łożyrokowym kicholym, kerego mianowali Rudolfym. I, eźli bezmać tyn nasz ślōnski Mikołôj wandlowôł sie łod jednego biszopa Miry (miasto we teraźnij Turcyji), to tyn juzaś hamerikōński przeblykaniec miyszkôł bezmać kajsik we Lapōniji kole pōłnocnygo biegōna. Nō, i terôzki kciôłbych sam Wōm łobedzieć stopierōński cufal, kery sie niyftorym latoś przitrefiōł. A bōło to podle raje tak: Na tym biegōnie pōłnocnym, na tym – ze miymiecka mianowanym – nordpolu, bōła gymbkokô noc. Tyn świynty, hamerikōński Mikołôj siōngnōł po swoji bryle i napocznōł czytać brify, ftore ku niymu łod pôruch tydni przilazowali. – Świynty Mikołôju – czytô we jednym – we mojim łōńskim listecku prosiōłech cie ło zwekslowanie Warszawy na Budapeszt. To już je blank zniyskorzōne, niy zawczasu. Terôzki kciôłbych, coby we Polsce byli... Chiny! – Ino tela? – skrziwiōł podśmiywnie fresa Mikołôj. – Te Polôki same niy miarkujōm czego tak na isto kcōm. We „stanie wojynnym” śpiywali, coby Polska bōła Polskōm, zatym juzaś miała łostać drugōm Japōniōm, a ôjesce blank niydôwno – Irlandiōm! Siōngnōł starzik po nastympnô kuwerta. – Roztomiyły Panoczku, byda wdziynczny za kôżdego posła, ftory przyjńdzie za partyji Polôkōw narodowōści kaczyńskij do mojij partyji... Ze blank srogōm zocōm... Zbyszek. Świynty smôrszczōł brwje. – Nō, niy gryfnie to tak prosić ło cudze gracki, niy gryfnie. Musza blank na isto połozprawiać ze tym chopym ze Krakowa. – Roztomiyły Mikołôju! Festelnie dziynkuja za tyn świński łeb i tyn „wibrator”, ftoreś mi podciep załōńskigo roka. Mōgbyś mi ale latoś poswać zegōwek, ftory pierdzi i taki srogi kichol kaspra, hanswursta? – Ty stary pierdoło! – czytôł nasz Mikołôj dalszij. – Jô tyż żech sie bawiōł we Mikołôja, łozdowôłech ludziōm przi werku jabka i bōmbōny, a łōni, te Polôki do łostatka łobjscali! Pierōnym niy mōm cie rôd! Świynty pokiwôł gowiczkōm i zamrōncôł pod fusiskiym: – Ja, chopie, ludzie sōm pierōnym niywdziynczne. We inkszych listeckach, we małych i srogich brifach jedyn prosiōł, coby mu niy łodbiyrać KRUS-u, inkszy pilōł na srogsze zajimanie sie Ojropōm bez Miymcy, a jedyn istny, Brōnek-prezidynt, uskargowôł sie, iże go wszyjske majōm za flaszka knōt. Na łostatek Mikołôjowi wlôz w grace brif ze gorkōm prōśbōm: – Mōj ty Roztomiyły Mikołôju! – suplikowôł, wajôł chop, ftorego mianowali Dōnek. – Jô cie festelnie prosza, cobyś retnōł te nasze Euro! To ci je pierōnym ważne dlô mojigo kraju! Brodziaty starzik stropiōł sie festnie i pedziôł tak prôwdōm do sia i do tego swojigo Rudolfa: – Nō, chopie! Ale ło co ty tak na isto mie prosisz! Mōm retnōńć ta ojrozōna, abo sprôwić, coby polske fusbaloki (już ze łorzełkōma na klotach) wylejźli ze grupy nałōnczôs tego Euro 2012? Bez pôrã minutek targôł tak ta swoja broda, medikowôł, a zatym mrōnknōł: – Przecam jedne i druge to musiôłby być jakisik cud! Tōż, nō ja, barzij letko bydzie mi zwekslować ta côłko Polska... we te Chiny, prôwda? Nō, i na łostatku tyn krojcōng cwerga i Gargamela wypokopiōł, iże zakulwitô sie na ziymia, tam do tych Polôkōw, ftorzi zawdy i wszandy muszōm festelnie bajzlować. Wjechôł na tych swojich sōnkach dō nôs, ciōngnōło go capiynie (dlô niyftorych wōniôczka) jednego kafyju ryklamowanygo ci samtukej we kôżdyj telewizyji a trefiōło ci to – jak zawdy u hamerikōnōw – kole Godōw, blank wele Wiliji. Napocznōł gymzić łod jednyj chałpy do drugij, ludzie go przijimali jak swojich kapelōnkōw po kolyńdzie, sam szluknōł, tam wysłepôł deczko (a niy bōł to tyj ani kafyj, miarkujecie ło czym jô gôdōm). Zawdy jednakowōż musiôł pitać ze tych chałpōw, bo bali i dziecka niy uwiyrzyli, co i u Mikołôja bōła kriza jak we côłkij Ojropie (ło czym nasz minister łod finanzōw ciyngiym fandzoli), bo dziecka napoczli za niym ciepać kiźlikami, lojchtkuglami i cym tam ôjesce (a śniega niy bōło). Tak ci tyż go wyciepli na zbity pychol ze wszyjskchm tamesznych familokōw, nō i na łostatek tyn iptowaty Mikołôj wylandowôł we jakimsik szynku. Wlôz rajn, łobsztalowôł dlô sia jedna laga, drugo laga, a iże już cosik szluknōł skorzij, tōż tyż sie borok naprôł. Tyn jego ryn ze szarłatnym kicholym wysmycōł go ze tyj kaczmy i, już na frisznym lufcie, napoczli wrōłz łoba na côłki karpyntel wiskać: „ ... Cicha noc, święta noc...” Ojgyn z Pnioków

Jak to ze Barbōrkōm bōło...

Nō, tōż mōmy juzaś Barbōrka. Ino jak mi sie zdo, niy ma we ludziach aby tyj uciechy, kerô bōła piyrwyj. Bo i niy ma ze cego ta uciecha sam u nôs mieć. A dôwnij? A dôwnij to ci dziepiyro bōł fajer. Łod samiuśkigo rozwidnioka po drōgach, po ulicach trajtali dmuchoce, gryfne berkmōńskie damfkapele. Muzykanty we paradnych mundurach we berkmōnkach ze tym ci federpuszym na palicach, kerych wiōd szumny kapelmajster wołali muzykōm wszyjskich hajerōw, gwarkōw, grubiorzy, murckōw – cy jak jejich tam fto mianowôł – na gruba. Tam te nôjlepszejsze, nôjbarzij robotne dostôwali łod dyrechtorōw roztomajte krziże, medalijki, gyszynki (gelt, co starô niy wiedziała) i take tam bele co. Łoszkliwce godali, iże za Gierka to sam dō nôs na Ślōnsk przijyżdżała kipa a do kôżdyj gruby walyli côłkie kary tych medalikōw. Terôzki możno tego je mynij, ale i grubōw mōmy już nie za tela. A we tych wszyjskich miastach, kaj gruby byli napoczynôł sie fajer na côłki karpyntel. Musowo bōły wszandy roztomajte biesiady, i to niy jakiesik wysztudiyrowane, ale te nasze ślōńskie, dlo samych chopōw. Piwo ci sie lôło choby ze kokotka. Na talyrzach gryfne ajsbajny, i to take srogie, iże kostyry za łoknym wystowali. Nō i dalszij: krupnioki i żymloki, ślōnski wuszt ze mosztrichym, berkmōński gorczek i wiela, wiela piwa; scyganiōłbych, kejbych pedziôł, iże gorzôły blank niy bōło. Niyskorzij to furgały wice, szpasy i roztomajte gôdki łod starych sztajgrōw, kerzi modziokōw, sztiftōw uczyli grubelokowego fachu. Kej już niyftorzi mieli sztajfne szłapy dyrdali nazôd do dōm a tam jejich stare i dziecka szykownie wysztiglowane niy poradziyli sie doczkać na łojca lebo starzika, dowali jim ciepłe lacie, rychtowali fajfka i kôzali sie zicnōńć na zofie abo i na szeslōngu. Dobro kobiyta to jesce narychtowała chopowi już przodzij warzōnka. Wiycie, taki gorki sznaps na szpricie, miodzie ze citrołnōm i korzyniōma. A to wszyjsko skorzij wlywało sie go rubych szolek, coby za wcas niy łoziōmbło. Lata tak zetrwało podwiyl terôzki to wszyjsko diosi niy wziyni, i niy praskło to wszyjsko na łostuda. I komu to zawôdzało? Fto tego ci niy miôł rôd? Barbōrka, to je ci tyż przeca gryfne miano dlo dziołszek samtyjszych, kerym dowali to na krzcie. W kôżdyj dôwniyjszyj hajerskij familiji musiała chocia tako jedna Barbōrka być. Bo to je patrōnka wszyjskich berkmōnōw, ale tyż i kamiyniôrzy, wojôkōw i – możno mało fto ło tym wiy – zyjmanōw i rybôkōw. Tela, co nôjbarzij we zocy majōm jōm berkmōny i ... możno to bydzie blank fōłglowate ... drukôrze. Nō ale, Barbōrka, to przeca je dziołszynne miano. W kôżdyj famili hajerskij – jakech już spōminôł – bōła zawdy jakosik Barbōrka. I te wszyjskie gryfne dziołchy, kere sie wydôwali za berkmōnōw, to tyż na isto byli takimi świyntymi „Barbōrkami”. Kej sie tak spōmnieć i posuchać naszych Starecek, Ōłmōw to niy jedna poradzi łopedzieć mocka fali, co to tyż kejsik ze jejimi chopami lebo synkami sie sam u nos dziôło. Niy jedna płaczka po licu skapnie, kej sie tak spōmnieć tych, kerzi już nigdy ze gruby nazôd do chałpy sie nie wrōciyli, kere abo tam na dole łostali (nikej we piyńćdziesiōntym szczwortym we Chorzowie sam u nôs na „Barbarze”) abo jejich przikludziyli we truchle. abo tych, kerych załōńskigo roka na „Halymbie” zatrzasło. Stôli nasze Starecki, jejich cery i tak ci kukali bez łokno za gardinōm ... idzie chop ze gruby nazôd, eźli niy. Terôzki je srogi „ajwaj” kej tam cosik wyprasknie na grubie, a byli czasy, kej żôdyn ło tym niy gôdôł i ino łozprawiali pierōnym niy gryfne wice (jesce za Giyrka): – Widzisz giździe, dzisz ty pierōnie – pado jedna baba do swojigo chopa hajera. – Kejbyś sie wczorej niy naprôł i niy wziōn byś sie wolnego u sztajgra, to jô bych dostała łodszkodowanie po tym falu na grubie dzisiôj rano!!! Nō, i możno jete terôzki inkszy wic, barzij szpasowny: nikej to downij bywało. Jedzie berkmōn do kupy ze swojōm starōm na podzim na wywczasy. Wtynczôs takie tyż dowali. Jadōm cugiym i łoroz tyn grubiôrz sie pytô jejigo staryj: – Je ci tam dobrze na tym zeslu? – Dobrze – łodpedziała jejigo staro. – A niy je ci tam za zimno przi tym łoknie? – Niy, niy je mi za zimno, tak richticznie. – A możno ci tam łod tego łokna jakisik przeciōńg leci? – pytô sie jesce rôz tyn berkmōn. – A dyć tam, dobrze mi sam je! – pado baba łod tego berkmōna. – Nō, tōż pōjńdź sam ino, zwekslujymy sie ze tymi naszymi placami!!! Siednij sie na mōj plac. Ojgyn z Pnioków