Andrzyjki...

Latoś we wtorek (chocia roztomajte angyjbery bajstlujōm to skorzij, bo już we sobota) mōmy Andrzyjki łod kerych napoczynô sie tyn côłki jankorny jagwynd, po łacińsku: adventus, znacy „przijńscie” lebo Narodzynie Krystusa. Kejsik, za starego piyrwyj mianowali to „śtyrdziystnica” skuli tego, co srogi post zetrwôł aże śtyrdziyści dni a napoczynôł sie zarôzki po świyntym Môrcinie (jedynôstego listopada). Łod tego tyż Môrcina bōł ci gryfny zwyk parszczyniô gańsi we łostatnim dniu przodzij tyj śtyrdziestnicy, bo na isto: „we Môrcina, nôjlepszyjszô je gynsina”. Sōmy razinku blank przed świyntym Andrzyjym, przed naszym Acikiym i beztōż trza by sam terôzki pedzieć ło poruch gryfnych zwykach, ło wrōżyniu. Tyż zech już niyrôzki ło tym sam berôł, ale zawdy werci sie jesce przijńść na to. Ło lōnyj świycce lebo ło gorkim blaju niy byda sam wiela eklerowôł, bo to przeca kôżdy jesce boczy. Ale, te mode dziołchy, frele abo na szpas, abo naskwol stôwiali swoji szczewiki rajōm ku dźwiyrzōm ze zadku, do przodku, ze zadku do przodku. I ta dziołcha, keryj szczewik piyrszy dōjńdzie do tych dźwiyrzy nôjprzodzij ze wszyjskich sie wydô. A u samygo Oskara Kolberga idzie nojńść taki zwyk, iże frele, samotne ciepiōm do zadku jejich szczewiki a keryj tyn majdyczny charboł śleci samōm szpicōm ku dźwiyrzōm, ta na bezrok sie wydô. Juzaś kej śleci abzacym, krōmflekiym ku dźwiyrzōm, łostanie starōm pannōm, a możno i zowitkōm. Tyż ciepanie za sia łostrużynami ze jabek i ze jejich zawijasōw możno wypokopić piyrszô literka miana karlusa, kery bydzie na bezrok śniōm zolyciōł. Juzaś u mojij Starki Any, we Logiewnikach, to sie do waszbeku ze wodōm opaternie wrajżowało jegły, sztopnadle łokrzczōne mianami wszyjskich dziołchōw i karlusōw we izbie, i te sztopnadle, kere sie spichły do kupy znacyli, co tyn synek, i ta dziołcha bydōm ze sia godać, bydōm zolycić. Je jesce jedyn zwyk, kej pod trzi szolki wtykô sie pôrã drobnych, chlyb i berga ziymi. Ta, kierô nôjdzie klepoki – bydzie bogatô, ta, kerô nojńdzie chlyb – nigdy niy bydzie miała głōd, a juzaś ta, kerô ziymia – bydzie przi śmiyrci. Grała tyż jesce zawdy jakosik muzyka, a na stole byli teriny ze roztomajtymi hanyskowymi i kokosflokowymi kyjksami, makrōnami, i roztomajtymi, bele jakimi kołoczkami, piernikōma. Dlô dziołchōw bōł do piciô „szeker” (po naszymu piwo rzniynte) i jakiesik zofty, nō a chopcy – to przeca wiycie – jakosik miodōwka lebo inkszy, dobry sznaps. I fto mi rzyknie, iże to niy byli gryfne zwyki? A możno mie sie ino spōminajōm stare czasy, i jak to gôdôł tyn szykowny polski poeta Boy-Żeleński: „Jednania święcą się gody: Grajcie mej duszy fanfary! Umiera błazen młody, Rodzi się dureń stary...” Ale, ale! Razinku mi sie sam spōmniôł jedyn szykowny fal skuplowany ze „andrzyjkami”. Po łostanich „andrzyjkach” tak jakosik za dwa miesiōnce trefiyli sie dwie kamratki, kere do kupy ze inkszymi fajrowali. I jedna śnich gôdô do drugij: – Hyjdla! A jak ci poszło ze tym karlusym, keregoch ci wywrōżyła we łōńskie „andrzyjki”? – pytô sie kamratka kamratki. – Niyhersko, Elza, niyhersko – gôdô pytanô – łōn ci sie pierōnym zawdy przi dziołchach gańbi, je taki płochy, gańbliwy. – Ja? Niy gôdej, i cożeś to zrobiōła coby go yntlich chycić do ōłtorza? – Ah, co sam gôdać. Napytałach go do dōm, łojce poszli ze byzuchym do ujka, bracikowi dałach na kino, wyłōnacōłach, wykrynciyłach zicherōngi, skukałach świycki i sztrachecle, zaciōngłach gardiny i sztory ... Łōn prziszoł, jô już rada ... – Nō, i co, gôdej wartko dalszij! I co, i co? Łōn, wziōn sie do „tyj” roboty? – E, dej pokōj. Łōn ci sie zarôzki wziōn za robota ... nale jōn ci sie fest za naprôwianie tych zicherōngōw !!!