Wczas zolyty ...a walyntynki...

Nō, to bōło wczorej, i dobrze, bo dzisiôj je tyn nôjgupszy dziyń terozki sam u nôs we Polsce. „Walyntynki”. Ludzie, cōż tyn Walek musiôł napochać, co ci śniego telkigo gupka zbajstlowali? Znołech jednego Walka (Zowisło mu bōło po łojcach), kery jak mało fto sam na Ślōnsku fajrowoł Walyntego a niy gyburstak. Miôł ci łon jedyn fyjler: wiela razy ftosik we robocie miôł skukanô gorzôła we szpindzie (ja, u nôs we werku tyż – nikej kaj idzij – sie słepało) tela razy ci mu zawdy ciyrpli palcyska, i musiôł sie jednego szluknōńć, coby to ustało. Tela, iże terozki to sie cheba we grobie przewroco, kej we tego jejigo świyntygo fajrujōm wszyjske co sie przajōm, i niy ino! Tak po prôwdzie to już cheba we śtyrnôstym wiyku tyn cołki świynty Walynty bōł patrōnym tych wszyjskich, kerych chyciyli krymfy abo mieli festelno rojmatyka. Jesce moja starka godali, kej na sztrece chyciyli kogosik te krymfy, co tego istnego chyciyła świynto choroba, niymoc świyntego Walyntego, nale tyż iże to bajstluje Lucyper lebo inkszy Belzebub. Nale, bezmać już łod starożytniōści we śtyrnôstego lutego (jak to wtynczôs rachowali sóm niy poradza spokopić?) fajrowali wilijp Luperkalii, telkigo bożka Fauna (mianowali go tyż Lupercus), kery miôł we flyjdze pastuszkōw, wszyjsko gadzina, lasy, dziedziny. Bōło to świynto „oczyszczenia i płodności” a miesiōnc we kerym sie to dzioło mianowali łod tego Februarius – oczyszczać. Inksze juzaś gôdajōm, co to bezmać szło ąże łod telkigo italijańskigo biskupa ze Nahars kole miasta Terni, kery niy poradziōł sie gawcyć na dwi9ch modziokōw, kerzi sie pierōnym przoli, nale dziolcha bōła festelnie niymocno a karlus kcioł do kupy śniōm umrzić. Kej sie tyn Sabino ze tōm Sarpiōm łożyniōł biskup Walynty tak festelnie rzykpł, iże Pōnbōczek go wysuchoł i mode żyniole, ze sknōłtlowanymi gracami, do kupy, łoroz kipnyli. Jece inksze juzaś gôdajōm, co tyż jednymu biskupowi Walyntymu mieli łodchlastnōńć gowa za szyrzynie krześcijańskij wiary. Podwiyl tego jesce niy zrobiyli Łōn wyrzykoł zdrowe ślypia dlô cery wojoka, kery go wachowoł, a na łostatek posłoł jeji szkartka ze pozdrowiyniym. Nale, mie sie to wszyjsko zdo jece blank inakszij, i zarôzki Wōm to gynał wytuplikuja. Boczycie, szesnôstego czyrwca sześćdziesi9ntego trzecigo roku, gryfno rusko dziołcha (bōła ci 26 lot staro) Walentyna Tiereszkowa wyfurgła na telkij dupnyj rakiycie we kosmos. Wtynczos bōła ci łōna choby świynto (dlp Ruskich na zicher!). Bali i śpiywki łō nij śpiywali, choby te nasze „Flilipinki”, kere wiskali telki gryfny szlagier „Walentyna twist”. Twist ci bōł wtynczôs we mōłdzie, i bōło to cheba piyrsze tańcowanie kaj karlus fyrtoł ino kole frele, kaj sie ino rziciōm zwyrtało i szelōntało łogibami. I tak ci sie to kulało ze tym tańcowaniym aże do dzisioj kej na zolu blank karlusowi niy potrza przi tańcowaniu dziołchy (i na łopak) styknie co ino gracami wywijajōm, palicami zwyrtajom na wszyjskie zajty, i pympki ze ringami luftujōm. Ludzie! Możno jô już je telki stary, nale dlō mie nôjważniyjsze bōło, coby jakosik gryfno dziołcha (a kej jesce miala czym dychać) festelnie łobłopić. A kej już czowiekowi wyrcało to sie brôł do ‘rokynrola” coby ździebko przi tym gracaniu dziołchy bele kaj, przijńść do sia. Nale, jô niyło tym razinku kciołech gôdać. My to tam naskwol ruskich zwykōw za swe niy brali, za to hamerikōńske – choby małupice. Te zawdy dlō nos terozki sōm nôjważniyjsze (choby te hamerikōńskie szkryflanie we naszyj gôdce, kere mi eklerowoł jedyn karlus ze Logiewnik). Prziszli ci dō nôs telkie rōmany, ksiōnżki, mianowane „Harlequiny”. I baba, kerô reskiyrowała we Polsce tōm fyrmōm zbajstlowała piyrszy rōłz te usmolōne „Walyntynki”, i fōndła we telewizyji, tak jakosik we 92 roku. I kuknijcie ino, kejsik we czasach – jak to godajōm mōndroki – „elżbietańskij Angli” muzykanty tyrali po sztrekach a modzioki wciepowali sie do kastli roztomajte szkartki abo pōnki ze lukru. Zwyk tyn trefiōł niyskorzij do Hameryki i na łostatek kaj? ...dō nôs, pra? I terozki mōmy: krōm „Dnia Kobiyt” – „Walyntynki”, kōom Wszyjskich Świyntych – „Halloween”, nō i krōm kożdydniowygo słepanio piwa – mōmy „Dziyń św. Patryka”, zanczy skuli tego, iże niy Poloki a Irlandcyki wysztudiyrowali, wypokopiyli piwo? I, terozki dejcie pozōr! Ledwoch ślypia łotwar dzisiôj rano wszandy: we telewizyji, we wszyjskich cajtōngach, we radijoku (ja, sam we Piekarach tyż) ino walyntynki i walyntynki. Nō, możno to i gryfne? Jô tyż zawdy miôl rôd kôżdy szpas, kôżde błozny. a jesce kej ku tymu byli dziołchy, zwyrtne, dziołchy, szykowne dziołchy – to tym barzij żech miôl uciycha. Mierzi mie ino to, co my ło naszych gryfnych zwykach przepōminōmy a choby małupice chytōmy inksze, bo zagranicne. Jak by nōm bōła gańba, iże my tyz mōmy cosik swojskigo, naszygo. Czamu jô mōm deptać na „oktoberfest” lebo na „Św. Patryka” kej mōm nasze ślōnske (nō, możno corozki mynij ślōnske) piwo kôżdy dziyń rôd. Nale, coby blank niy łoszydzić tego świyntygo rzykna terozki ino tela, co we Bieruniu Starym bezmać je dzisioj łodpust we kościele (jednym ze nôjstarszych w naszyj archidiecezji) pod wezwaniym razinku świyntygo Walyntygo. A tam ci na isto niy ino ło szkartkach bydōm gôdać, nale ło tym wszyjskim blank naszym, szykownym, ślōnskim, co na łodpuście zōłwizōł musi być. A dejcie jece ku tymu pozōr, bo: „Kej Walynty niy poleje, to na wiesna môsz nadzieje” , lebo tyż: „Kej na Walka je ci dysc, to i mrōz ci bydzie tyż”.