Andrzyjki...

Latoś we strzoda (chocia roztomajte angyjbery bajstlujóm to skorzij, bo już we sobota) mómy Andrzyjki łod kierych napoczynô sie tyn côłki jankorny jagwynd, po łacińsku: adventus, znacy „przijńscie” lebo Narodzynie Krystusa. Kiejsik, za starego piyrwyj mianowali to „śtyrdziystnica” skuli tego, co srogi post zetrwôł aże śtyrdziyści dni a napoczynôł sie zarôzki po świyntym Môrcinie (jedynôstego listopada). Łod tego tyż Môrcina bół ci gryfny zwyk parszczyniô gańsi we łostatnim dniu przodzij tyj śtyrdziestnicy, bo na isto: „we Môrcina, nôjlepszyjszô je gynsina”. Sómy razinku blank przed świyntym Andrzyjym, przed naszym Acikiym i beztóż trza by sam terôzki pedzieć ło poruch gryfnych zwykach, ło wróżyniu. Tyż zech już niyrôzki ło tym sam berôł, ale zawdy werci sie jesce przijńść na to. Ło lónyj świycce lebo ło gorkim blaju niy byda sam wiela eklerowôł, bo to przeca kôżdy jesce boczy. Ale, te mode dziołchy, frele abo na szpas, abo naskwol stôwiali swoji szczewiki rajóm ku dźwiyrzóm ze zadku, do przodku, ze zadku do przodku. I ta dziołcha, kieryj szczewik piyrszy dójńdzie do tych dźwiyrzy nôjprzodzij ze wszyjskich sie wydô. A u samygo Oskara Kolberga idzie nojńść taki zwyk, iże frele, samotne ciepióm do zadku jejich szczewiki a kieryj tyn majdyczny charboł śleci samóm szpicóm ku dźwiyrzóm, ta na bezrok sie wydô. Juzaś kiej śleci abzacym, krómflekiym ku dźwiyrzóm, łostanie staróm pannóm, a możno i zowitkóm. Tyż ciepanie za sia łostrużynami ze jabek i ze jejich zawijasów możno wypokopić piyrszô literka miana karlusa, kiery bydzie na bezrok śnióm zolyciół. Juzaś u mojij Starki Any, we Logiewnikach, to sie do waszbeku ze wodóm opaternie wrajżowało jegły, sztopnadle łokrzczóne mianami wszyjskich dziołchów i karlusów we izbie, i te sztopnadle, kiere sie spichły do kupy znacyli, co tyn synek, i ta dziołcha bydóm ze sia godać, bydóm zolycić. Jes jesce jedyn zwyk, kiej pod trzi szolki wtykô sie pôrã drobnych, chlyb i berga ziymi. Ta, kierô nôjdzie klepoki – bydzie bogatô, ta, kiero nojńdzie chlyb – nigdy niy bydzie miała głód, a juzaś ta, kiero ziymia – bydzie przi śmiyrci.
Grała tyż jesce zawdy jakosik muzyka, a na stole byli teriny ze roztomajtymi hanyskowymi i kokosflokowymi kyjksami, makrónami, i roztomajtymi, bele jakimi kołoczkami, piernikóma. Dlô dziołchów bół do piciô „szeker” (po naszymu piwo rzniynte) i jakiesik zofty, nó a chopcy – to przeca wiycie – jakosik miodówka lebo inkszy, dobry sznaps. I fto mi rzyknie, iże to niy byli gryfne zwyki? A możno mie sie ino spóminajóm stare czasy, i jak to gôdôł tyn szykowny polski poeta Boy-Żeleński:
„Jednania święcą się gody: Grajcie mej duszy fanfary!
Umiera błazen młody, Rodzi się dureń stary...”
Ale, ale! Razinku mi sie sam spómniôł jedyn szykowny fal skuplowany ze „andrzyjkami”. Po łostanich „andrzyjkach” tak jakosik za dwa miesiónce trefiyli sie dwie kamratki, kiere do kupy ze inkszymi fajrowali. I jedna śnich gôdô do drugij:
– Hyjdla! A jak ci poszło ze tym karlusym, kieregoch ci wywróżyła we łóńskie „andrzyjki”? – pytô sie kamratka kamratki.
– Niyhersko, Elza, niyhersko – gôdô pytanô – łón ci sie pierónym zawdy przi dziołchach gańbi, je taki płochy, gańbliwy.
– Ja? Niy gôdej, i cożeś to zrobióła coby go yntlich chycić do ółtorza?
– Ah, co tu gôdać. Napytałach go do dóm, łojce poszli ze byzuchym do ujka, bracikowi dałach na kino, wyłónacółach, wykrynciyłach zicheróngi, skukałach świycki i sztrachecle, zacióngłach gardiny i sztory ... Łón prziszoł, jô już rada ...
– Nó, i co, gôdej wartko dalszij! I co, i co? Łón, wzión sie do „tyj” roboty?
– E, dej pokój. Łón ci sie zarôzki wzión za robota ... ale jón ci sie fest za naprôwianie tych zicheróngów !!!