Łostudne wybóry....

Wiycie, wszyjske mómy terôzki wiyncyj możybności niźli piyrwyj, ale tyż festelnie mynij czasu, coby śnich korzystać. Pewnikiym niy wszyjske czytelniki (suchôcze) tego mojigo artikla pamiyntajóm czasy, kiej kafyj bół ino czôrny abo ze mlykiym, i to we musztardzioku a niy szolecce, nasze babeczki sprawiali sie mantel abo kapudrok rółz na piyńć lôt (nó, niy godóm sam ło tych wszyjskich pynzjónistach naszyj przenôjświyntszyj Rzeczpospolityj, ftorym bali i na to niy styknie terôzki), we telewizyji byli ino dwa prógramy, i coby je zmiynić, trza bóło sztreknóńć swoja rzić ze szeslónga i podyjńść ku fernzyjerowi. Te moji spómniynia dlô modszych suchoczy zabrzmióm jak łopowiyści ze Koreji Północnyj. Bez łostatnie piytnôście lôt forszlagowali nóm roztomajtość, côłko ci dynga wszelijakich wybórów we kôżdyj dziydzinie życiô. Skuli tego tyż łogróm energiji marniymy, tyrmaniymy na zrychtowanie selekcyji.
Môsz szkrabka na zôranny kafyj drógóm do roboty? Nó, dobrze, ale jakô? Cappuccino, Cafe latte, Flat white, Americano, Romano, Chocomalt, Mokka lebo Espresso? Ze mlykym pôłnotustym abo ze łodfetowanym? Bez zany abo ze zanóm pojedińczóm lebo tuplowanóm?
Przed fernzyjerym mogesz wybiyrać spojstrzód kielanostuch kanalów, a eźli môsz kablówka abo na dachu talyrz, môsz możybność łobiyraniô ze jesce srogszyj cifry tych kanalów. Szaltrujesz kanale, podwiyl niy trefisz na taki, ftory ci sie zdô, i zaziyrôsz ino podwiyl niy napocznie cie mierzić. Wekslujesz juzaś na inkszy – możno tam dôwajóm cosik lepszyjszego. Miôłech łóński tydziyń taki cufal, iże na piytnôstuch stacyjach wlazôwôłech na jedna i ta samô ryklama.
Sztalujesz se jôdło bez internec: môsz smacysko na mozzarella ze łorganicznie ucichtowanóm bazilijóm? Niż byś sie „wylogowôł”, pokazuje ci sie na ykranie srogô lista towôrów, ftore sztyjc kupujesz wrółz ze pytaniym, eźliś bez cufal łó nich niy przepómniôł.
Nôrzyczka i labiydzynie na nadmiara możybnóści sóm ze jednyj zajty blank ci niydorzyczne, bo przecamć we tak wieluch ryjónach świata ludzie jich niy majóm. Ze drugij jednakowóż stróny niy dô sie niy merknóńć, jak gwôłtówny wzróst na doczkaniu dostympnych opcjów weksluje ci nasze zachówanie, a bali i szimel myślyniô – i to na zicher niy zawdy na lepszyjsze. Srogô łokwitóść telewizyjnych kanalów, roztomajtyj zorty fernzyjery i kómputry we pôruch izbach we strzydnij chałpie, pomiyszkaniu sprôwiajóm, iże zwykowy łobrôz familiji we zalónie (we dôwniyjszyj paradnyj izbie) spólnie łoglóndajóncyj i kómyntujóncyj prógram łodłajzi już blank we niypamiyńć, idzie fórt. Łoddziylyni łod sia bez te moderne nóśniki łozrywki familijanty, dekujóm sie we roztomajtych pomiyszczyniach rodnyj chałpy.
Jedyn móndrok, dochtór Aric Sigman miyni, iże bez ustanku wymuszane bez telewizyjô zmiany w tym, co mô przikować naszô uwôga, we skuplowaniu modziokowego zwyku używaniô pôruch elektrónicznych mediów łorôz, łosłôbiô kómórki naszego filipa łodpowiydzialne za kóncyntracyjô. U mocki tyż dziecek widać już łobjawy, ancajchy choróbska, na ftore ciyrpi côłke społyczyństwo:
stan permanyntnego rozkojarzynia (sztand utramyntnygo pofyrtaniô). Mómy wiyncyj możybnóści, ale mynij czasu, coby śnich skorzystać. We internecowô wyszukiwarka mogymy przecamć wklepać pytani na zicher ło wszyjsko, ale niy ma szanzy, cobychmy sie nad szafniyntymi informacjóma pouwôżali. Niż by to nastómpióło, już zajimô nôs kolyjnô, blank inkszô zacha.
Na przecamć, głymszô refleksjô zawdy miała przirodzónych wrogów. Jedyn istny, ynglicki poyta ze przełómu XVI i XVII w. John Donne labiydziół kiejsik, iże zaniydbôł Pónbóczka i jego janioły dlô bzuczyniô koprucha, dyrgocóncygo kanapyju i zgrzipióncych dźwiyrzi. Ale, ło wiela procniyjsze bółoby dlô niygo dogôdywanie sie ze istótóm srogszóm pojstrzód larma „dżingli” przilazujóncych fórt i jednym ciyngiym esemesów i ymilków.
Niyskóńczóne możybności wybóru majóm tyż ci corôzki srogsze znaczyni dlô móralnóści lebo refleksyji filozóficznyj. Eźli ftoś wybiyrô egzistyncjô we elektrónicznyj luftblazie skrónyj na miarã łozrywkowych potrzyb klijynta, corôzki słabij ryaguje na łotôczajóncy go prôwdziwy świat. We bance, autobusie lebo cugu idzie sie wrajzić na dakle suchôwki ze muzykóm Bacha abo Dody (co jô gôdóm, co jô gôdóm?) a ślypia wbić we ykran laptopa, palmtopa abo jesce inkszego dinksu, i wtynczôs niy słyszy sie kucaniô abo gôdaniô, gowyndzyniô pasażyrów wele. Na przecamć izoliyrujymy sie wtynczôs tyż łod ludzi, kierzy mógliby potrzybować naszyj hilfy, naszygo spómożyniô. Ustómpiółech kiejsik we autobusie placu zwiykowanyj starce ze krykóm. Kiejech sie bół łozejzdrzôł, badnółech tak naobkoło to merknółech, iże wiynkszóścióm pasażyry tego autobusa byli niyświadóme jeji łobecnóści. Tak festelnie pochłóniali jich te na isto priwatne światy, kiere same sie stwórzyli.
Zwiynkszónyj możybności wybóru mogóm co nôjwyżij niy szkłódzić: ftóżby labiydziół, iże ynglickô kuchnia skłôdô sie już jedzinie ze łozwarzónych do imyntu gymizów i twôrdyj habaniny, iże madziarske jôdło parzi we pycholu a japanerskô kuchnia skłôdô sie ze roztomajtych waserflanców i glizdów? We nôjgorszym cufalu nasz, już zachódni apetit i gyszmak na cióngłe nowóści, na niyskóńczóny fachel nowych opcyji, moge wywołówać uzależniynie u ludzi ze barzij zabranych, pijynżych ryjónów świata.
Przibadalichmy sie do niyskóńczónych możybności wybiyrania abo tego, abo tamtego. Jak dziecka niyspodziónie wpuszczóne do łogrómnucnego sklepu ze maszkytami, w kierym jes krojcset towôrów roztomańtyj jakóści. Nôjsrogszym zadaniym łostôwo terôzki naumiynie sie, jak rózumnie i moc móndrze ze tych wszyjskich możybnóści korzystać.
Snadnóm rzeczóm zawdy idzie wyszaltrować te wszyjske blikajónce ykrany i wykludzić sie do łogrodu, poczytać jakô ksiónżka, napocznóńć sprôwiać sie nowe prziłodziynie abo myjble we barzij rozómny i słószny sztrich, abo tyż przetrôwiać wiyncyj czasu z kamratami. Ale łosobiście, a niy na Facebooku abo Naszyj Klasie. Mogymy se łobrać to wszyjsko abo dalszij niyprzidajnie klikać i przechlastać frajny czas, po ździybku prziwiyść sie, dokludzić sie do fiksowaniô i szalyństwa.