Gody ... II Godne Świynto

Nó, tóż szczimalichmy już do tego drugigo Godnego Świynta. Kiej tak na łodwieczerz kuknóńć bez łokno wszandy widać blyskajónce fajniście chojny. I możno jô dzisiôj deczko ło tym, bo ło jôdle pewnikiym byście suchać terôzki niy meli rade.
Chojna, krisbaum mô nóm garantjyrować szczyńści i darzyni. Tym sporzij, im gryfnij jes ugarniyrowanô. Sztiblowanie, galancyni chojnów na Dziecióntko, na Gody wlazło już do świóntycznych regli blank niydôwno. We XIX w prezidynty Hameriki, królewskô familijô u Ynglynderów i ruske cary napoczli szacić sroge zole we swojich palastach zielónymi chijnami – zimbolami nowo narodzónygo Synka Pónbóczkowygo. Skorzij tradycjô garnirowania jedli i świyrcoków na świynta utwôlóła sie we Skandynawii i Miymcach, kaj srogim miyłóśnikym prziłozdobiyniô, urychtowaniô chojny bół Marcin Luter. A jesce skorzij, za blank starego piyrwyj, we czasach przedkrześcijôńskich, wiycznie zielóne stromy uważowali pogóny, niyznobogi.
Kajsik kole 150 lôt tymu nazôd, kiej ludzie niy byli tak nabónckane wszelijakim jôdłym i roztomajtymi dobrami jak terôzki, krisbaum garniyrowali maszkytami i roztomajtymi ółbstami. Na zielónych astach wiyszali roztomajte ci feferkuchy i futermyjloki, pónki (zimbole rajskigo jabka Jadama i Yjwy, i łodkupiyniô piyrworódnygo grzychu beż Pónjezuska), łorzychy (zaobych posztrajchowane na goldowo i strzybno – jako zimbol bogajstwa i dobrobytu), kyjkse na szimel gwiôzdków (gwiôzdki mieli pokazôweać dróga wandrusóm). A wszyjske do kupy łozdoby i garniyry geldowali gyszynkóma dlô tego ci nowo narodzónygo Krystusa. Szpica chojny prziłozdóbiano zilwetóm janioła (miôł sie łopatrować dziydzinóm) abo srogóm gwiôzdóm na pamióntka gwiôzdy betlejymskij, kierô wiydła króli i pastyrzy do betlyjki. Ku tymu przidôwali dwanôście świycek – tela, wiela jes miesiyncy we roku. Postymp techniczny blank łodmiyniół niy ino styl życiô ludzi, ale i ku tymu godne prziwyki. Świycki łostali wyprzite bez lampecki krisbaumowe a plac pónków, jabek zajyni glaskugle.
Chnet we kôżdym kraju istniyjóm inaksze tradycyje garniyrowania godnych stromów. We Hamerice widziane sóm łozdoby, ftore niyskorzij idzie wećkać; do regli przinoleżóm cerwióno-biôłe fefermynckowe bómbóny na gysztalt ajcapów abo tyż i kryków. Hamerikóny łobwiyszajóm chojna tyż jesce apluzinóma, łorzechami a bali i tym ichnim ... popcornym. Sroge chojny trefić idzie niy ino we dómach ale tyż i na wszyjskich hulicach hamerykóńskich miast. Szprymne Jankesy gôdajóm, iże wiyszajóm na tych ulicnych stromikach garniyry, ftore nadôwajóm sie do jedzyniô, co płużyli za jôdło dlô przefyrgajóncych ptôków.
We Japónii miasto czynstych we Ojropie i Hamerice jedli i świyrcoków garniyruje sie na Gody cwergowate sośniczki. Na kruchkich astkach wiyszô sie roztomajte gracki ze papióru zbajstlowane poduch ichnigo kómsztu „origami”. Nôjczyńści używanymi zimbolami sóm żurawie i żółwie, ftore majóm ludzióm garantjyrować darzyni i zdrówie.
Ojropyjskô juzaś ci mółda na łozdoby chojnowe diktyruje łokryślóne regle – nôjważniyjsze, coby krisbaum łobrychtowany bół we jednakim sznicie. Zwykowy sznit zakłôdô użycie roztomajtych fliterków, ciaćkow, janiołków abo klinglików jadnakij farby. Moderny terozki sznit elekstrycny – blank inkaszij, na prociw – dowo pole do popisowaniô sie, do fantazjyrowaniô. Na krisbaumach prziłozdobiónych na tyn szimel wiyszô sie nie ino roztomajte siekate, farbiste glaskugle ale ku tymu tyż jesce zbajstlowane bez sia papiyrzanne kety, łozdoby ze słómy, pirórecek abo wydmuszków. We mółdzie sóm tyż roztomajte betlyjki, żłóbecki ze słómy.
Łogrómnucne chojny ustôwiane sóm zwykowo przed Bazylikóm św. Piotr na Watykanie, kôzdyrok przijyżdżajóm ze inkszych zajtów świata (łóńskigo roka chojna jes łod Belgijoków ze Ardynów, ftoro jes srogô na trzidziyści myjtrów i wôży śtyrnôście tón). Brazylijskô sztucno chojna, ftoro postawiyli łóńskigo roka we Rio de Janeiro bóła 82 myjtry srogô, wôżóła 530 tón i trefióła ci do Ksiyngi Guinnessa. Pozstawiyli ci jóm na pojstrzodku jyziora Rodrigo de Freitas i kôżdy wieczór rozblyskuje na nij chnet 3 mln krisbaumowych lampecków.
W dziydzinach, kaj chojny niy rosnóm, ludzie wypokopiyli inksze knify. Chińcyki garniyrujóm cwergowate drzywka mandarinowe abo apluzinowe kandiyrowanymi ółbstami, ółbstami we cukrze. We Meksiku – podanie jak i we inkszych gorkich krajach – chojna zastympuje palma. We Kolumbii blank niy sztigluje sie stromów, natómiast girlandóma lampecek, ftore pôlóm sie bez côłki dziyń, łobwiyszô sie chałpy, łogrodzynia, kościoły i zwónice. Lyńcuchy strokatych fóncelków przibiyrajóm gysztalt janiołków, klinglików abo gwiôzdecków.
We Nowyj Zelandii takim ichnim krisbaumym jes „pohutukawa”, tako zorta merty, kiero napoczyno kwiść we grudniu. Wyjzdrzitocerwióne kwiôtki pohutukawy sóm gryfniste same we sia. Na Filipinach łozpowszychniónóm godnóm garniyróm sóm girlandy ze palmiannych liściów i kwiotkow, ftorymi garniyruje sie dźwiyrza i lokna chałupów.
We Japónii tyż jesce ze przileżitości Godnich Świónt i Nowego Lata robi sie take „kadomatsu” – zbytkównie szpricowane kómpozicje ustôwiane kole wchodu do chałupów. Te kadomatsu majóm garantjyrować szczyńści i darzyni wszyjskim dómownikóm. Tóńsze i pomiyrniyjsze warijanty godnych stromików robi sie ze astków wiyrby i bambusa. Kómpozycyje garniyruje sie kuglikóma ze rajsowyj mółki. We Africe bożonaródzyniówe gracki wiyszô sie na tamesznych baobabach, a we Wietnamie – na bambusach. We Izraelu we szpecijalnych chowaniach flancuje sie jatelinki, klôsztorne chojki, kiere niyskorzij sóm łozdôwane wszyjskim chyntliwym na świynta.
Trza sam jesce na łostatek dopedzieć, iże chojny prziłochyndożóne gwiôzdkóma i śiyckóma idzie ujzdrzić na takim „miedziorycie” miymieckigo malyrza i grafika ypoki łodrodzyniô Lukasa Cranacha Starszego (1472-1553r) a tak na isto piyrszy rółz we 1597 r we Bremie tameszne rzymiyśniki ugarniyrowali miyjsko chojna, coby przi nij fajrować Gody. Do Francyji tyn zwyk przikludzióła miymieckô ksiynżnô Helena Meklemburska kiej sie wydała za ksiónża Orleanu. Do Polski tradycyjô godnyj chojny przikludziyli miymiecke ... protystanty na przełómie XIX i XX wiyka.