Cigareta holko łobyczaje ...

Tak po prôwdzie, to jesce we starożytnióści, we IV wiyku przed Pónbóczkym, tuplikowôł jedyn ze trzech nôjsrogszych greckich filozofów – sóm Arystoteles (Ἀριστοτέλης, Aristotelēs), iże to muzyka łagódzi łobyczaje, a juzaś mocka lôt tymu nazôd gôwyndziół tyż na tyn szimel Jerzy Waldorff, kieregoch miôł zawdy w srogij zocy. Ale dzisiôj naskwol, możno na łostuda, byda terôzki eklerowôł, co cigarety holkajóm nasze zwyki i łobyczaje. Ino trza sie spomiarkować jedyn fal, co nikaj niy kurzi sie tela, co na lazarytowyj siyni. Tóż to przeca jes „oaza wolności”, kaj we łoparach śmyndu dochtory i pacijynty cuzamyn do kupy, do grómady, flyjgujóm tyn diosecki nałóg.
Lazaryt jak lazaryt. Żyć idzie. Lazaryt, ajuści, zaobycz kuriyruje, lyczy. Ku ci jes przeca jes. Nó i stoji ło zdrowie pacijynta. Tela ino, iże robi to diosecko jednóstajnie i smyntnie. Ganc ajnfach, idzie wykopyrtnóńć z nudów; czas ci tam sie cióngnie jak cuch po galotach.
Jedzinym placym, kaj te wszyjske pacijynty, ftore jesce same poradzóm deptać, bali niykóniycznie kurzónce, ale kurzoki łosobliwie, mogóm znojść jakisik erzac światówygo żywobyciô, jes rauchcimer na halbsztoku, we kôżdyj siyni lazarytu. Pewnikiym znôcie te miyjsce – tóż to tam, kaj we winklu styrcy przepołnióny aszynkibel, a wymiarkowanie niytwôłości naszych marzyniów zmógô pukniyntô fynsterszajba kalnego łokna. We lazarycie kurzi sie moc wiyncyj niźli kaj indzij. Sprzycznóść? Ino dlô tych, ftorzi nigdy niy przekroczyli proga tyj na isto zocnyj insztytucji, kierzi nigdy niy kurjyrowali sie we lazarycie.
We tym rauchcimrze łozprawiómy zowzito ło pogodzie, dzieckach i fusbalu, ło wieczornym programie telewizyjnym. Nôjczyńści jednakowóż tymatym naszych klytów sóm diagnółzy i zabiygi, analizy i ryntgyny. Chnet ci we niyskóńczóność cióngnymy, szpulujymy take łopowiyści: U jednyj mojij kamratki mieli ci we podejzdrzałóści zapôlynie dudów, ale kurjyrowali jóm na leberki, a niyskorzij wykôzało sie, iże mô świyrzb i wandrujóncô nyra. Cowiekowi pieślawymu, fest niyłodpórnymu, ftory zarôzki widzi sie we róli „jednyj mojij znajómyj”, blank niy lza tego wszyjskigo suchać. Ale przeca my niy sómy blank guche, do sto pierónów! Nó, akuratnie, niy jeżechmy przecamć guche. Beztóż dôwómy pozór, wysuchujymy ciyrpliwie, a bali i ze istóm dółzóm jakisik interesy i dociyrności tych wszyjskich czyście łozpoznanych gyszichtów niymócy, wszyjskich tych ci znôjómych świata.
Niy sómy tyż ślepokóma. I skuli tego tyż upokornie wpatrujymy sie we fresy naszych kamratów niydoli. Oto razinku kole mie stanół mody karlus. Tak ci augymas zdrówy i mónter jak rydzka. Na unterarmie mô ci tak jakosik gryfnie intrigujóncô wydziyrgane: „Wybôcz mi Pónbóczku, mamulcyne płacki”.
Na jakigosik heresztanta niy bół jednakowóż podany. Skóndsi, eźli niy ze heresztu, mô zatym tyn bogobojny apyl, manifyst na gracy? A, już miarkuja, pewnikiym dostôł wółani na stowka. Jes sam snami pôruch rykrutów, ftorzi wykróncajóm sie łod armiji. Musza sam dopedzieć, co to bóło jesce podwiyl nasz minister Klich niy łoznôjmiół szlus ze przimusowym asystyrónkym. Nôjciykawsze bóło to, iże te karlusy wandlujóm ci sie ze roztomajtych strzodowisków, rozeznowajóncych sie łod sia niy ino pod zglyndym kultóry abo poziómu życiô. Wetnółbych sie, co we cywilu, znacy sie na „wolności” – jak gôdómy sam we tym naszym lazarycie ło świycie skukanym po drugij zajcie kalnygo, ufifranego łokna – te mode chopcy na beztydziyń pieróm sie miyndzy sobóm na śmiyrć i życie. Jedyn śnich jes „raperym”, inkszy juzaś kimsik ze zorty „skina”, trzeci juzaś to intylyktualista, taki brylok, „okularnik” – jak to śpiywali poduk Agnys Osieckij – dôłbych gowa, interesjyruje ci go ... botanika. Ale tukej wszyjske sóm pogodzóne. Lazaryt niy ciyrpi wzajymnyj wrógości, na isto glajchuje wszyjske idyjologicne inkszóści. Karlusy trefiajóm ci sie we tym rauchcimrze „na dymku”, na sztachu, zatym szkacóm, kółblujóm, łozprawiajóm wice i fabulóm ło żywobyciu. Kupluje jich jesce jedne; bar’zo, ale to festelnie bar’zo niy majóm rade pójńść do wojska.
A ze drugij zajty styrcy i kurzi mody karlus ze ... Kaukazu, ftory gôdô ze takim inkszym, cudzym akcyntym. Zwóni do kogosik mobilniokym. Niy poradza tego spokopić, bo rzóndzi we jejigo rodnym jynzykym z kierego niy poradza ci blank spokopić ani słówecka. Ale, ale, zarôzki, niy, niy, cheba jednakowóż cosik ci wymiarkowołech. W swoji łozprowki, wyznania rôz za kedy wplôtô swojsko brzmiónce słówecka.
– Всё зубы целые – chytóm polekuśku. Ciykawe, ło czym moge ci łón tak ciyngiym łozprawiać, róncz nôgle we pojstrzodku zdania gôdo po rusku, i to tak szpasownie, jednym ciyngiym, iże wszyjske zymby mô jesce côłke. I po jakiymu niy moge tego wszyjskigo ło tych zymbolach pedzieć we rodnym lynzyku? A eźli możno blank niy gôdô ło sia, ino łopisuje swojimu łozmówcy, gyjgnerowi forcugi jakisik szykownyj dziołchy? Abo kónia? Wszyjsko jes ci mójglich. Życie przeca pôłne jes zagôdków.
Dochtory tyż kurzóm. Znaczy sie, zaobycz kurzóm we swojim szprechcimrze, ale roz za kej bywô, iże przilazujóm ku nóm. Styrcóm do grómady kole tego ci nafolowanego aszynkibla i bez gańby łozprawiajóm sie bery ze życiô łoddziału.
– Bóła u nôs niydôwno na praktice jedna szwestera. We historyji choroby łoziymdziesiyńcioletnigo, przikowanygo do prykola pacijynta zapisała po nocnyj szychcie: „We prykolu aktiwny” – łozprawiô dochtórka we zielónym kitlu.
– A jô kiejsik widziołech – podchytuje jeji kamrat we szafirówym kitlu – wpis jednego ci kuśpika, kiery pojechôł ku niyszczysnymu falowi: „Pacijynt ci bół użarty bez niyświadómo gadzina w rzić”. A we nôwiasie jesce: „We haźlu!”
Styrcysz, suchôsz, kurzisz, a czas poleku płynie sie i płynie. Szczwortyj cigarety już ci jednakowóż wybakać niy dajóm. Na nasz halbsztok wpolóła łoddziałowô ze jakimis papiorami pod parzóm i wrzescy ci na côłki karpyntel, choby my blank guche byli:
– Kiery swôs to Ojgyn z Pnioków? Po cółkim łoddziyle wôs szukóm panocku. Kajście sie straciyli? A cióngnóć mi sam wartko na klistyra!
Nó cóż, klistyra we lazarycie – świyntô rzec! – jak rzóndziół kiejsik Józek Szwejk. Ale, niyskorzij juzaś sie zakurza i tela!