Wiycie! Już niyboszczyk Tadeusz Boy-Żeleński gôdôł bół za staryj Polski, iże: „Gdy się człowiek robi starszy,
Wszystko w nim po trochu parszywieje;”
Ale tyż ku tymu napoczynô cowiek corôzki barzij, corôzki wiyncyj spóminać swoji mode lata. Zawdy tyż cni mu sie mu do tego, cego ci już niy ma. Miôłech cheba szczysne dzieciynctwo, chocia we chałpie niy bóło za tela bogato, bo drab Łojca niy nastykło, i kiej erbli my łod Ujka tabulka szekulady, trza jóm bóło na dwióch tajlować. Ale bocza tyż lata mojigo dzieciynctwa niy bez wóniôczki miyjskigo targu. Miôłech poblisku srogi tôrg wele szlachthauzu, kaj bóła ci szykownistô, starucnô hala targowô i tôrg na placu wele nij. Tam, na tym targu poradziyli my sie za bajtla lajstnóńć piyrsze cygarety (bocza take bulgarske „Feminy”) i mocka ółbstów, kiere szło pichnóńć handlyrzóm ze sztandów. I jesce jedne, co mi we mojim modym filipie łostało. Kôżdô handlyra (handlyrz) do kôżdego kóntmana gôdała piyrszô: pochwôlóny, szczyńść Boże, abo ino take ajnfachowe: dziyń dobry. A kiej kónda bali i nic niy kupiół, tyż gôdała: dziynki, przijndóm zaś, z Pónbóczkiym.
Ale tyż te dôwniyjsze lata, to bóło na isto sztryng trzimanie dziecek. I rzykna sam terôzki tak. Kiejbych jô, abo mój bracik, niy pedzieli sómsiôdowi: dziyń dobry abo pochwôlóny, dostali bychmy bez pychol. Szło naszym łojcóm ło dobre wychowani, ło mores. Nasze starki i mamulki wpiyrały nóm, iże zawdy muszymy kôżdego pozdrowić, baji kiej go i widzymy dziepiyro piyrszy rółz. To bół mores, dobre wychowani: być moreśnym dlô wszyjskich. Terôzki jes już blank inkaszij. Polôk (a i razinku terôzki Ślónzôk) niy musi być grzyczny i ze reszpektym dlô wszyjskich. Widzieliście kiejsik pachoła, snopla, mlycoka ze łopuszczónym krokiym w galotach, coby Wóm pedziôł dziyń dobry? Pewnikiym niy! Bo Polôk (i to łod trowniola) mô „wielgopańske” maniyry. Polôk (a i tyn niymoreśny Ślónzôk) jes moc hyrny: niy byda sie JÔ przecamć wszyjskim naobkoło kłóniać i niy byda sie przed niymi poniżôł. Niych mi sie ŁÓNI piyrsze kłóniajóm! Srogi pón czuje sie jak jaki srogachny „nadpón” i miyni, iże to go zwôlniô ze uprzyjmnóści. Ale niy miarkuje ku tymu przecamć, co wtynczôs łón już niy ma pón, ino łón jes soróń i gnyp. Bo przecamć Polôk, to szczyrô, poćciwô dusza. Skuli tego tyż, iże niy winszuje dobrze żôdnymu – króm siebie – tóż tyż po jakiymu miôłby sie sóm siebie kminić i markiyrować uczucie, ftorego w niym blank niy ma?
Jô sóm gôdóm: pyrsk, serwus, dziyń dobry kôżdymu we siyni i na mojij hulicy, i kiejsik trefiółech na baba, ftorô bóła tym festelnie zadziwiónô. Niy poradzióła tyż ale spokopić po jakiymu dziecka sómsiôdów jij sie blank niy kłóniajóm. Toch ji pedziôł, coby napoczła łod sia i łod moresu swojich dziecek.
– Ło, panie Ojgyn! Co to, to niy! Blank gôdki ło tym niy ma, coby moje dziecka lecy kómu sie kłóniali i winszowali dobrego dnioszka!
Ale jes ci już i tak, iże sómsiôdy przibadali sie ku tymu, iże jô zawdy gôdóm piyrszy: dziyń dobry. I kiej sie na słodach abo we sklepie trefiómy, czekajóm na moje dziyń dobry. Kiej juzaś kukóm na jejich fresy, zdô mi sie, co tyż miynióm, iże ze jakigosik gróntu, to sie razinku godzi, cobych jô zawdy piyrszy gôdôł jim: dziyń dobry abo szczyńść Boże. Nó, tak ci mie łojce i starziki kiejsik sztryng dóma trzimali, i tak ci mi to już do terôzka łostało.
Terôzki ci jesce ale jes we mółdzie taki iptowaty szimel łamżyniô chopów, wszyjskich chopów, coby już ło modziokach niy spóminać. Musowo, chocia aby jedna graca, we kabzi. We szakecie. Abo we samyj hymdzie, we asiście kobiyty, i to blank egal eźli styrcy abo siedzi – graca w kabzi galotów musi być. Kajsik we gościnie, kiej zrobi sie już ździebko gorko, chopy poseblykane do hymdów ale sztyjc musowo grace w kabzach galotów.
Widziołech tyż, przi jednyj góścinie we szykownym restaurancie wele tisza, jak jedyn istny, samotny fric we takim erikowym bindrze, zrobiół już zoglyndziny swojich dakli, kichola i wosów, a terôzki, tak mu sie zdôwało, dyszkrytnie, badnół eźli mu jake jôdło niy łostało we gybisie... a wszyjskim babóm, ftore siedzieli wele niygo, blank to niy zawôdzało, do imyntu jich to niy szterowało. I tyż ci jesce poblisku, wele mojij zofy, chop łobleczóny we łozepniyntô jakla ze kapucóm. Na blank krótkij dródze miyndzy tiaszami wrażowôł za rajóm grace do kabzy jakli i galot. Miôł ci ino wyrazitô turbacyjô, ftorô graca miôł wrajzić do jakli, a ftorô do galot?
I dejcie pozór! Terôzki idzie bele kaj ujzdrzić, łoboczyć roztomajtych soróni, kierzy we copkach, we tych dioseckich modernych „bejsbolówkach” poradzóm siednóńć do stoła. A dôwniyjsze Ślónzôki nikaj, i nikandy niy siedli do jôdła we mycce, bo na stole jes chlyb, tyn świynty chlyb, kiery sie kusikuje, kierego sie do hasioka niy wyciepuje, kiery sie we zocy ino do łognia wciepnie, spoli, kiej go jes za tela, kiej pôra sznitków ze wieczerzy łostało.
Eee tam, stary dziamdziała wynokwiô przi latowyj hicy. Moga ino dociepnóńć reszt sztrofek tego Boy’a Żeleńskiego skuplowanych symnóm:
„... I wdecha zwiędłe zapachy
Nad swych marzeń trumną nachylony,
I w letnią noc, w smutku szale
Łzami skrapia własne kalesony...”
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
ojgyn@interia.pl