Pozór! Pozór... na baby!

Połozprawióm dzisiej na stopieróńskô starô tyma... ło babach. Nó, bo tak prôwdóm, wszyjske my chopy (mode i stare) pierónym radzi mómy wszyjsko, a łosobliwie gryfne i wizgyrne baby. Ale tyż możno prawie majóm te, kiere miynióm, iże ze babami jes zawdy łostuda... dobra możno niy zawdy... chocia pewnikiym chopy gorzôły by niy słepali, kiejby niy baby; Yjwa, kierô piyrsze jabko dała Jadamowi... i łod cego wzión sie samtyjszy, terôźni jabol. Nale, coby bóło wicnij, to Wóm sam rzykna jak to dôwnij samtukej ze tymi babami bóło:
Żôdne słówecko we polskim, a i we naszyj ślónskij gôdce, niy jes ci take fest łozewrzite jak słówecko: baba, babka, babecka. Baba, to jest samtukej kôżdô wydanô, jesce do tego deczko starô; baba lebo babka to mamulka lebo świekra; baba, babiorka, babka – to juzaś blank dôwniyjszô hyjbama, znacy kobiyta babiónco; babóm tyż mianujóm pierdołowatego chopa lebo klachoca i stroszka; krupnô baba, to juzaś skómpidusza, sknyra. Moge tyż być baba-jaga lebo baba-jyndza, znacy carownica, strziga, heksa, zymstliwô, wargatô i fest ci ku tymu zwadliwô. Jes i baba we szachach, ło kieryj gryfnie szkryflôł Jan Kochanowski:
„W szachach babie próżno się nawijać w oczy;
I w zad uderzy, w stronę także skoczy.”
Bóła tyż i takô (we XVI i XVII wiyku) „babińskô rzeczypospolitô”, ale ło tym możno kiejsik indzij byda rzóndziół, bo mi to terôzki sam niy klapuje, i możno by mi i zawôdzało. Rzykna, kiejsik indzij! Na zicher!
Terôzki mómy inakszij. Bezmać sóm ludzie (i to niy ino chopy), kiere sóm „uzależnióne”, znacy majóm taki nałóg. Jedne sóm „uzalażnióne” łod gorzôły, inksze łod cygaretów, jesce inksze łod... babów (ja, ja, sóm take! Chocia dugo niy szczimióm!), a jesce blank inksze łod chlywików, znacy łod „kómórek”, takich ci terôzki modernych mobilnioków. Tak, jak mój jedyn kamrat sam ze Chorzowa. Dejcie pozór!
Glingo tyn mój kamrat Mietek ze Chorzowa „Radia Piekary” (cheba go tyż znôcie i do łostatka miarkujecie):
– Halooo, jô znod na placu, sam u nôs briftasza, a driny bóło côłkie trzi tysiónce złocioków. Do kupy byli jesce papióry, dowód osobisty na Antka Pikulika ze Maciyjkowic ze ulicy głównyj 177. I móm skuli tego srogo utropa, a tak na isto winszowanie: wciepnijcie tam we tym waszym radijoku dlô póna Antka jakisik gryfny szlagier, jakosik gryfnô śpiywka! Przinôleżi mu sie!
A kiej ło babach, babeczkach gôdka, to rzyknijcie mi eźli świekra, to tyż kobiyta? Nó, pewnikiym niyjedna sie sam łozjargô ale poniykedy cosik chopowi wyfuknie ze gymby, kiej sie spómni swoja świekra (jô miôł takô, iże kiejby wszyske byli take, to niy bóło by łó nich żôdnych wiców), to cosik cowiekowi wypyrsknie i rzyknie jak mój kamrat Jorg:
Prziszoł ci tyn Jorg do tyraca, znacy weteryniôrza ze jego daklym, jamnikiym coby mu tyn tyrac łoberznół łogón łod tego psioka.
– Nale, panie gryfny, daklok musi mieć łogón, tako to ci jego „uroda” – ekleruje weteryniôrz.
– Panoczku! Jô kca coby mu tyn łogón, tyn pimpel, tyn szwanc łoderznóńć, łodchlastnóńć i szlus!
– Ale, tak to niy moge być, fto to widziôł, coby klapiok, jamnik bół bez tego szwanca, bez łogóna? – dziwuje sie weteryniôrz.
– Môcie mu to panie weteryniôrzu uchlastnóńć i tela! – rycy Jorg, blank znerwowany.
– Nó, tóż jô nic niy miarkuja – pado tyrac, tyn weteryniôrz.
– Niy miarkujecie, co? – prawi Jorg. – We sobota przikludzi sie ku mie moja świekra i sam, we mojij chałupie niy mô być żôdnyj uciychy... żôdnyj radości, choby i myrdaniô łogónym.
I coby mi sam żôdyn łoszkliwiec niy przeciepowoł, iże jô babów niy ciyrpia... jô je móm festelnie rôd (kiej sóm jesce ku tymu mode), tela co drugda trza cosik tyż pedzieć takigo, iże te mode corôzki barzij niy majóm rade... takich knakrów jak jô sóm.
Nó, tóż tyż dzisiôj – jakech to już skorzij gôdôł – bydzie ździebko, ale ino blank ździebko ło frelach, samotnych, wydanych, zowitkach, klôsztornych pannach i wszyjskich inkszych kobiytach. Pónbóczek tak ci tyn świat wyłónaczół, iże łod zawdy byli chopy i kobiyty. Pokiel ino cowiek ślôz ze stroma, sfuknół ze tych astów na ziymia, i już niy szło ci go mianować afóm, musiôł sie chop tropić ze kobiytóm, a bóło ci za pierónym starego piyrwyj tyż, iże niy ino ze jednóm. I choby niy wiym fto co wynokwiôł, te dwie zorty blank inkszych ludzi na tym świycie byli, sóm i bydóm chocia, łostatnio idzie ujzdrzić roztomajte krojcóngi, dziwowiska i przeskoczki, choby ino tyn (lebo ta?), co to kiejsik ze Marylóm Rodowickóm śpiywôł i tańcowoł, abo tyn karlusik, ftory tańcowôł we tym kónsztiku: „Taniec z gwiôzdami”. Do łostatka niy poradziółech spokopić u tyj Rodowicki: chop to, eźli ci to jes szykownô kobiyta ze szłapami, kiere niy jedna kalymba, ftorô sam po Pniokach sie przetwiyro, kciała by mieć. Nale, tyż łod Adama i Ewy bóła ze babami zawdy łostuda i zgorszynie. Bo to przecamć, kiejby niy mamulka Yjwa, to by my chopy do dzisiôj we raju siedzieli, zimne piwo słepali, dobrego jôdła po tel by my mieli, a tak to ino trza bakać, tropić sie i dôwać pozór, coby my niy wyglóndali choby lelynie. Już nasze Polôki za blank starego piyrwyj gôdali takô powiadaczka:
„Do niyba żywcym bydzie wziynty,
Fto spokopi wszyjskie babskie wykrynty!”
i coby już wszyjsko bóło klar:
„Dziepiyro kiej chop kobiyta przewlece przez siedym progów,
łóna bydzie blank dobro!!!”
Beztóż tyż niy kôżdymu do sie starô uwachować. Żôdnymu chopowi sie to jesce niy wydarziło, chocia niyftorym sie tak zdô... ha, ha, ha ...
Zarozki łod poczóntku trza tyż wyeklerować jak to sie sam u nôs na kobiyty gôdô, bo wszyjsko mô swoji miano, kiere wiyncyj gôdô ło cowieku, niźli jakô knipsniyntô świekra w rómie na ścianie we antryju.
Niy poradza ino wysztudiyrować po jakiymu wiyncyj jes słówek łoszkliwych dlô kobiyt a mynij tych gryfnych?
Moge być: flałma, flyjta, gizdula, szlóndra, mamzela, ramón baba, sieka, stwora, szcziga, yma, wsiora, fidryna, graca, haszpel, heksa, hyrpa, kalymba, krapyka, ojla, małpica, masara, mokwa, motyka, murchla, pult, raszpla, rzitula, nó ... i jesce pôra.
Nale tyż: gryfnô, szykownô, herskô, szlangówa, babeczka, dziubecek, mamulka, nó ... i możno (?) jesce pôra.
Nale, dzisiôj, chnet dwa tydnie po tym baskim fajerze, po „dniu kobiyt” wiyncyj niy byda wynokwiôł. Kiej my sam jednakowóż już sóm przi babach, przi tym jamrowaniu i wajaniu, to mi sie spómnioł wic, kiery kiejsik Bogdan Łazuka łozprawiôł:
Dwie take stare baby, gôdajóm na targu ze sia, a łobie ci sóm blank guche i sztyjc i jednym ciyngiym jamrujóm.
– A miarkujecie sómsiôdko? Latoś to wszyjsko take maluśkie, niywydarzóne; tómaty take, teluśke nikiej radiski, nikiej cześnie... a łogórki take, teluchne, tycie malusinke, choby nôjmyńszy palec przi gracy, choby sznitbółna, malusinkie, króciuśkie...
– A niech sie łóni niy tropióm, niy starajóm ... ważne, co to jes... dobry cowiek!