Wiycie, jak sie tak szpacyruja po tych mojich Pniokach, wymiarkowôłech ci, chyciółech sie na tym, iże na dwadzieścia szykownych zagranicnych autoków, ftore przefyrtali mi gynał pod kicholym, przipadli ledwa trzi nasze auta (nasze, już ino terôzki nasze, bo kajś indzij we Ojropie niy pamiyntajóm tych wołgów, warszawów abo fiatów 125, 126). Wygrali ci u nôs do imyntu cudze autoki. I to ci jes dló mie na isto festelnie jankorne.
„Burżuazyjne” (he, he, he fto jesce boczy tyn ausdruk – burżuazyjne?) auta sóm porynczniyjsze, moc wygódniyjsze i na isto bezpieczniyjsze, to prôwda. Wrółz ze zmianóma we motoryzacyji na fiks diosi wziyni jednakowóż cosik niy do chycyniô w nôs samych, cosik ci takigo sztram polskigo, a tak po prôwdzie: blank swojskigo. Zwekslowali sie niy ino autoki, ftorymi jeżdżymy; my same tyż już niy sómy take same ...
Polske autoki (bo i fiaty móm za polske) wyszlajfowali naszô inteligyncjô. Eźli to spórny myślónek? A bogać tam! We tych modernych, przikludzónych zeza granicy autokach, szoferôk miarkuje, znô ci ino dwie dziury, dwa łotwory: dźwiyrze bez kiere wlazuje rajn, coby zicnóńć na zeslu, i jesce wlyw brynsztofu, tyj ci bynziny. Żôdyn ze tych wozów nicego łod nôs niy wymôgô, niy trza mieć choby ino bladygo anóngu ło mechanice. A piyrwyj bali to my chopy, a i te szoferoki we kieckach, wiedzieli, miarkowali, jako jes kónstrukcyjô kuglagrów abo motora, i co trza zrobić, kiej ci łón, tyn motor niy kce sztratnóńć. Werkszteli ci przecamć niy bóło, albo maluśko i ino dlô kamratów. Trza ale bóło mieć tyż sómsiôda-bajstlyrza i ku tymu dwie wizgryne, włóśne grace i palica. Ale, coby śnij cosik wykrzôsać we szwernym mómyńcie, trza sie bóło mocka uczyć, côłki czôs zbogôcać znani, swojô wiydza! Wrółz tyż ze pokozaniym sie tych fajnych auslynderskich autoków, roztomajtych ci „dealerów” i tych jejich fyrmowych, autorizjyrówanych serwisów, wszyjsko to, cochmy sie naumieli, poszło blank we niypamiyńć.
Nasze autoki sprowiali tyż, iże bylichmy dlô sia barzij uprzyjmne, barzij ludzke.
Co? Iże jô możno belakwastry, plytnie łozprawióm? A spómnijcie sie jak to tyż kiejsik bóło! Eźliby dzisiôj ftosik wybulół poła geltaku na szaberplacu, coby sie lajstnóńć norychty, werkcojgi i tajle do swojigo autoka, a niyskorzij przetrôwiół jesce côłki dziyń ufifrany śmiyróm na reperónek fyjlera? A ino tyż beztóż bali, coby we nastympny zapióntek, szlustydziyń wykludzić sie kajś za miasto, gynał miarkujónc, iże po powrocie trza bydzie wszyjsko napoczynać snowa ...
We tamesznych czasach autok, lajstniynty na borg abo ze bajtlika świekry, bół ci czyńścióm familiji a niy bezdusznóm kupóm żelazła, jak to jes ci terôzki.
Włôśnô „bryka” miało sie za jakosik ludzkô istota, nikiej swoja babeczka – tela, iże takô, ftoro szło – gibcij niźli ta swoja starô – spokopić, łozgryźć i gynał ci jóm poregiyrować, posztojerować. Bali eźli tyż miywała jakiesik manebry, zawdy bóło wiadómo, jak ci jóm idzie uholkać, abo kierô szrałba przikryńcić. Szło ci nióm zawłôdnóńć. A dzisiôj, eźli môcie jakisik auslynderski, cudzy autok, to na isto łón nad wami jes góróm. Szteruje, zawôdzô wóm jechać tak wartko jak ci byście to kcieli, parkuje blank sóm, brymzuje, kiej uzdo to za trefne, i blank sóm łobiyrô dróga, kierô mu sztimuje! Pytô sie ino zatelity a niy szoferoka. Blank go niy znôcie, niy rozumiycie i niy zawdy mogecie sie tak do łostatka na niygo spuścić. W razie kielichkolwiyk problymów, zgłoby tyż niy wiycie, co trza sam dogłôskać, dohajać abo zrychtować. Przipóminô to gynał trefónkowy zwiónzek ze kochankóm, kierô stoji za usuchliwô drugô półowa.
A przecamć dziynka tym naszym dôwniyjszym autokóm, bylichmy tyż barzij przocielske i kamracke. Bezwiydnie, cufalym ugróntowali łóne blank nowy gatónek cowieka: „homo garażus”. Boczycie jesce te raje wartehali i budów sprzed 20 abo 30 lôt? To niy bóła tak ganc ajnfach grómada betóniannych abo blaszannych pakytów, ale richticzne kluby, spólnoty ludzi, kiere mieli take same ptôki, i ku tymu tyn łożywczy szluk luftu we szarziznie tamtyj ypoki.
Zawżdy napoczynało sie jednako: Môsz możno jakisik dinks, ftorym idzie wyjmnóńć kuglagry? A możno môsz kluc trzinôstka? Mógbyś wpaść dó mie, coby mi spómóc łodkryńcić zarościało szrauba? A zatym sie gôdało, szlukało piwo abo łobalóło sie gryfnistô halbecka, wygrzywało sie na słóńcu i wszyjskie kôżdodniowe problymy straciyli sie na dobre.
A terôzki, po przijńściu nazôd do dóm, parkujymy autok, ryglujymy dźwiyrza, sprôwdzómy je śtyry razy dlô srogszego uważowaniô, i schróniómy sie wartko we naszych śtyruch ścianach pomiyszkaniô. Przodzij zawdy mielichmy łónako zołgówka, ftoróm szło babie zamydlić ślypia, wcis jóm za balek.
– Kajś bół, giździe diosecki?
– Zajimołech sie naszym autokym. Trza go przecamć przirychtować na zima (abo na lato). I potrza jesce ci pójńść na szaberplac i lajstnóńć sie pôra tajlów.
I fajrant ze pytaniym. Baby zawdy wtynczôs dôwali cowiekowi pokój.
Nasze autoki pobudzali tyż ci festelnie nasz ajnbildóng i spómogali łozwijać nasz pomyślónek! Niy wierzicie? Przejzdrzicie ino wszyjske stare roczniki cajtóngów motoryzacyjnych i puście na sztich szkryfki pod mianym „Dobre rady” sprzed dwadziestuch lôt i terôzki. To tak choby dziyń i noc. Czego to sie niy wysztudiyrowało we tamtych czasach!
Ale – jak to móndroki gôdajóm – „widmo kryzysu” krajzuje nad światym ... Krizy, kierô przikwanckała sie stamtónd, ze tego świata szykownych autoków i srogigo bogajstwa. Możno szłoby forsztelować, szurnóńć myślónek tym, co to jich mianujóm: „grof von rotz“ tym wszyjskim Amerikónóm, coby przesiedli sie ze swojich fordów i cadillaców na nasze fiaciki? Abo możno jesce na ruske wołgi eźli by take woleli... Dziynka tymu stali by sie barzij inteligyntne, barzij ludzke i przocielske. I na isto gibcij znodli by jakiesik wyjńście ze tyj światowyj krizy. Bo przeca te wszyjske niyszczysne fale, eli to ino gospodarcze, abo tyż ci polityczne, sóm pewnikiym sprôwióne bez ludzi. Śmiyszy to Wôs? Mie tyż! A dyć tóż, chichrejmy sie do grómady, niy zabywejmy jednakowóż ło przeszłóści, kierô – wiyrzcie mi – miała niy ino samiuśke złe zajty, niy ino łoszklistwa – jak to terôzki nóm tuplikujóm roztomajte łochyntole i łoszkliwce ze Warszawy, ftorzi nôs zawdy bydóm za balek ciś i na łostuda nóm robić.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
ojgyn@interia.pl