Zawdy na podzim chytała ci Ojgyna takô tysknica, festelnie napoczynało mu sie cnić. Możno to i beztóż, co cuł już na gyniku te lata, ftore tak wartko ślecieli, przeciyli mu miyndzy palcyskóma i ftore sie już nazôd niy wrócóm. A we gowie napoczynali mu sie belóntać roztomajte potargane kónszczyczki łobrôzkow ze jego żywobyciô, pometlane myślónki a po cichuśku se myślôł jak kiejsik dôwno tymu pisôł Marcel Proust: „I mógech terôzki ujzdrzić siebie nikej we piyrszym prôwdomównym zdrzadle, jake bych trefiół, uwidzieć sóm siebie we łoczach tych starzików, co we włóśnym majnóngu łostali mode, nikiej i jô miyniół ło sia, a ftorzi kielakróć wymianowôłech sóm siebie jako przikłôd starzika, coby mi zaprzyczali – widzónc mie takim, jakim łóne same niy widzieli siebie, i takim, jakim jô ich widziôł, niy słówiyli weźrokym ledyjakigo protystu. [ ... ] I spomiarkowołech już terôzki, czym tak na isto jes starość – starość, ze wszyjskich prôwdów, rzeczywistóści stanówióncych ta cheba ino, ło ftoryj nôjdugszij we żywobyciu łostôwiómy absztrakcyjny anóng, kukajónc we kalyndôrz, szkryflajónc datóm na brifach, miarkujónc jak żynióm sie nasze przociele, dziecka naszych przôcieli i blank niy rozómiyjónc, bóńdź to ze strachu, bóńdź bez zgniylstwa, co to wszyjsko tak na isto gelduje aże do dnioszka, kiej przifilujymy niyznanô zilwetka, na tyn przikłôd starego zemrzitego już kamrata, ftory informiyruje nôs, iże żyjymy już we blank nowym świycie.”
Nôjredszij ale wtynczôs zarôzki by poszôł, piechty, bez dziydziniec, po moście, alyjóm ku wsi, polekuśku do dóm, ąże ku kościołowi, siôdby se na kwilka, możno i porzykôł, zatym zaklupôłby do farorza, wprosiół sie na kafyj i pogôdôł ło świecie, ło Pónbóczku ... Do lecy jakigo kościoła, we bele jakij wsi bez ftore we swojim życiu przewandrowôł. Abo możno i siôdby se kajsik we kafyju i zaziyrôł na cesta, kukôł by na szpacyrujónce dziołchy, frele i zuchtôłby we jejich gymbulkach tych dziołchów, kierym bez piyńdziesiónt lôt tymu nazôd przôł do szalyństwa, we Lili, kiej miôł trzinôście lôt, we Gabi kiej miôł śtyrnôście,we Kriście, Berbli, Elzi ... Piyrszô miała światłe wosy, drugo ćmawe, wosy, côrne łoczy, dugachne szłapy ... łoczy, wosy, szłapy tych dziołchów – łajziół za niymi, szlajchowôł sie, usiyłówôł jim dać kusika, tyknóńć chocia ino jejich cycków, pogłôskać po nogach wyżij klina, niy gorszóły sie, byli ino deczko zecnióne, przecamć te same robiyli i inksze synki, byli łóne do tego przibadane, a jesce niy dosik interesantne côłkóm zachóm, coby go zbałamóńcić i uwiyść jak niyskorzij deczko świdrato Lyjńka (ta łod wylyngarni kurzóntków).
Łón nigdy niy wiedziôł, co mô pedzieć we suchatelnicyna te łosobliwe pytani: „sóm to robiółeś abo ze inkszymi łosobami?” a kapelónek, ftory zadôwôł te pytani zdôwôł sie niy mieć wóntpliwóści, iże u synka we jego wiyku jedne ze dwojga musi włajzić w grã. Eźli by to znaczóło, iże „ze inkszymi”, kiej lôtôł za dziołchóm i usiyłówôł jóm chycić, abo ino – a na to lecy kedy dôwały zwólô i łobie byli ku tymu całbrownie, chnet „poetycznie” zadziwióne – podziwać sie, kuknóńć jim w ślypia; dugo i głymboko, dziyrżónc – łobiecywôł to fajerlich – rynce sztram przi sia. Eźli to skazywało, iże „ze inkszymi”, kiej zaziyrôł nikiej ciela dziołsze w łoczy i szukôł – czego? I co tyż na łostatku znejdowôł? I te wrôcajónce jak szupy we wosach, szterowne pytani kapelónka, czy niy „macôł sie” nałónczôs sobotnij kómpiyli ... a nôjlepszij to kómpać sie we batkach; to dziepiyro wiydło, powiydzało go na pómysły, ftore na isto skorzij blank niy przilazowali mu do palicy.
Nôjlepszyjsze lata, lata kiej Ojgyn bół harcerzym. Piyrszy rółz chorzowskie harcyrze wykludziyli sie na lato do Rodak (bóła tyż i kolónia zuchowô we Łogrodziyńcu). Gorke lato, bajtle wyrobiajóm, bajtle-zuchy mieli festelnie radzi drużynowego Ojgyna, ftory zawdy poradziół cosik wicnego, szpasownego dló nich zbajstlować. Niyskoro na łodwieczerz, dziecka we prykolach, czôs dló „insztruktorów”. Fajnisty pasiónek, wilgło łod rosicki trółwa, miesiónczek fajniście blynduje nad côłkóm Juróm Krakowsko-Czynstochowskóm ... karlus z dziołchóm na trółwie, we krzach fyrtajóm jamniczki, świyntojóńske kyjfry, ze nôjwyższyjszygo gróniczka, ze Świniuszki łoztôczô sie widok na Pustynia Błyndowskô i rójiny zômku we Łogrodziyńcu. I juzaś zaziyranie we łoczy, dyrgocónce rynce, ftorych niy lza bóło udziyrżić przi sia, chnetki klin i maluśke ale sztram cycki wyglóndali podniycajónco ze deczko połozpinanygo móndurka. I juzaś myślónek: „sóm abo ze inkszymi?” Pewnikiym niy sóm, i tyż niy ze inkszymi. Przeca ta dziołcha na zicher niy medikowała ło tym, co rzyknie jeji kapelónek po latowych feryjach ... i te filowanie, zaziyranie we łoczy ... „sóm abo ze inkszymi” ... Co? Jako? ...
Chocia jesce dzisiôj, po piyńćdziesiyńciuch latach, czuł zagańbiynie, bół niypeć, iże ze Pyjtrym i Jółzlym uprawiôł wtynczôs to, co kapelónek mianowôł „sóm ze inkszymi”, łone łoba łotwiyrali mu łoczy , kiej wypytôwôł, ło co tak na prôwda idzie starymu kapelónkowi ze tym macaniym sie – a przecamć wolôł doczkać na marzynia i już jako szkolorz we gymnazjóm poznôł Margot mianowanô jesce tyż kajniykaj – Gryjta.
Pómôgôł ji we rachónkach u nij we chałpie ale niy łopowôżół sie chytać jóm za klin abo cycki, ale tyż sztyjc kukôł, zaziyrôł ji w łoczy, głymboko, głymboko a łóna jimu ... aże ftoregoś dnioszka krótko côłkô sprawa załatwióła, rzykła na swój szimel szpasownie:
– Miyjmy lutość i smiyłówani! – I dociepła jesce: – Ino synek bez kómplyksów, mój ty roztomiyły, niy ma żeś piyrszy i pewnikiym tyż niy łostatni ... ale jô miarkuja, iże dlô cia, jô pewnikiym jes ...piyrszô.
Niyskorzij ze tryjómfym, a niy ze szczypaniym sumiyniô poszôł jesce rółz do spówiydzi, coby wyciepnóńć ze sia te „ze inkszymi”, coby do łostatka pożygnać sie ze suchatelnicóm, możno i ze Kościołym, kiery kciôł go przimusić ku tymu, coby kôżdy tydziyń z żôlym i jankuryjóm wyznôwać cosik, co za łoka mrzik miôł juzaś bez żôlu i uskargowaniô robić. Nigdy tyż już niy przepómni tych namólnych i frechownych, barzij niźli gańbióncych prziganów kapelónka, tego blamiyrujóncego, z gniywym i rankorym, na eks ciepniyntym: „Z kim?”, ftore niy miało już blank nic spólnygo ze tajymnicóm spówiydzi.
A niyskorzij niyrółz pojôwiała sie, przisłańdała sie jakosik nowô blóndina ze wizgyrnóm dupceckóm i uciysznymi łoczami, brónytka, côrno dziołcha ze uciysznymi łoczami i wizgyrnóm dupeckóm, ze gryfnymi cyckami abo i bez cycków – maluśkô co starszyjsze łod cerzicki sómsiadów, mój ty Bożyczku, to przecamć niywymółwne, jak my, chopy, niy mogymy łobyjńść sie bez cycuszków, dupecków i szpasownych łoczów.
Mógby zatym trijómfować siôdajónc lecy kedy we kościele i zaziyrajónc na ta samô neogotycko suchatelnica; trijómfować widzónc, jak łóne, te nastympce jego kapelónka, eźli bali i niy wszyjske, to w kôżdym razie wieluch, wlatôwali we szłapka, we ta paść zeksu, ftorô bez stulycia zastôwiali na inkszych. Kaj łóne sie spówiadali ze tych grzychów, popyłniónych „ze inkszymi” abo prómp „samymu”, kaj i jak łodbywali pokutã? I kaj, do sto pierónów sóm te „inksze łosoby”, eźli razinku niy przitrefi sie jakosik Gryjta , fartny cufal, szczyńści – po jakiymu sie yntlich niy łoznojmióm, iże te Gryjty, to sóm na isto świynte?
I rzyknijcie mi, co te istne, ło kierych sam niy kca za tela rzóndzić, bo sie jesce jake kapelónki na mie pogorszóm, do dioska robióm, coby niy mieć dziecek. Muszóm przeca cosik robić, cosik, co brónióm, szperujóm inkszym, nóm ci ajnfachowym ludzióm. Do sto pierónów, fto sie śnich tam kómuś z czegosik spowiadôł, fto kogo ze czego łozgrzyszôł? A łón, a jô kiej zicnółech we pustym kościyle, gafcónc sie na ta suchatelnica, na „neogotycke” łokna, ze jankorym i łobrzidzyniym łozpamiyntujónc to, czego do terôzka we sia niy przezwyciónżół: yjklowatô i łobmierzło gôdanina jednego kapelónka, ftorô blank uśmiyrcióła wszyjsko, côłkô poezyjô, côłkô piyknota i szykowność, a tyż i markotnô uciycha owego „samymu”.
Kiejsik toch ci bół piykny i mody. A terôzki? A terôzki to mi ino te „i” łostało ...
Kiej to bóło? Jak dôwno? Podzim, ziymiô stwierdła, nocóm ścinôł jóm mróz, liściô ahornów, ftore rośli naobkoło furgali ze podmuchym wiatru. Dziołchy łoblykali poleku windjakle na tresy, kiej po połedniu wylazowali na szpacyr. I juzaś tyn łoszkliwy a pamiyntliwy filip we kierym wszyjsko jes skuplowane, tak sknółtlowane, co ani Alzheimer tego niy pobuli. Bo zaś spóminki ... Kiej zaszôł miesiónczek i pogaszóno wszyjske lampy, a dróbniuśki dyszczyk napocznół bymbnować po dachu i fynsterbrecie, łogrómnucnô ćma łogarła côłki świat. Wyglóndało ci na to, iże nic sie niy łoprze tymu zalywowi, tyj powódzi nocy; śćmiywek wlazowôł bez dziurki łod kluczy i fugi we dźwiyrzach, wypôłzôł zeza forchangów we łoknach i wdziyrôł sie do szlafcimra, kaj łykôł – sam jakisik zbónek ze miedźnicóm, tam juzaś blumynwaza ze czerwiónymi i żółtymi jorginióma, łówdzie kómoda ło łostrych kantach i twardych gysztaltach. Niy ino myjble łoztôpiali sie we tym ćmoku, ze ludzi tyż niy łostôwało nic, co mógłoby skôzać „to jes łón”, a „to jes łóna”. Lecy kedy wznósióła sie ino rynka, choby ino po to, coby cosik chycić abo łodsztuchnóńć; lecy kedy ftosik jónknół abo łosmiôł sie głóśno, choby dzielół sie szpasym ze nicóścióm ....
A piyrwyj, kiej sie kciało kónszczek dupy łobejzdrzić, to trza bóło szibnóńć batki. Terôzki juzaś, coby ujdrzeć batki ... trza hibnóńć półrzitki.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
ojgyn@interia.pl