Fto pytô, tyn blyńdzi...

Fto pytô, niy blyńdzi, a tak na isto miôłech rzyknóńć: fto Pytia, tyn bamóńci. Idzie mi ło to, iże kiejsik we staróżytnióści bóła we Delfach, we tyj świóntyni Apolla takô wywołanô wyrócznia (ze miymiecka órakel) mianowanô Pytia, ftorô ci zawdy ciepała ryjdy blank pometlane, niyświatłe i niy prómp. A czamu tyż jô razinku dzisiej ło tym gôdóm? Ano, kolyjnô zapówiydź kóńca świata niy spôłnióła sie. Latoś 21 môja miôł sie napocznóńć fajrant duchówy, a juzaś 21 paździyrnika, gynał ło szóstyj po połedniu – fizyczny fajrant. Ale, kiej czytôcie tyn tykst, szlus naszyj egzystyncyji na Ziymi jużcić niy nastôł; sztyjc żyjymy. Dziewiyńćdziesiyńciolytniymu hamerikóńskimu kaznódziyji Haroldowi Campignowi już dziynkujymy, chocia niyftorzi proszóm ło jesce. Te, ftore mie radzi czytajóm, kapli sie możno, iże jô już kiejsik (cheba w 2008r) rzóńdziół ło kóńcu świata, kiery mô na zicher być – poduk kalyndôrza Majów – we 21 grudnia 2012 r. Nó, ale do tego jesce chnet dójńdymy deczko niyskorzij.
Diktatórz Benito Mussolini nadôł jednymu istnymu ślachyctwo za rzôdki kónszt przepejdzyniô pogody. Niydôwno juzaś we internecu łodżóła plytnia: Raffaele Bendandi (Italijok, kiery zemrził we 1979 r, ftory przepejdziôł, co 11 môja 2011 roku we Rzymie dójńdzie do srogigo trzyńsiyniô ziymi. Rółz już mu sie udało (cheba we 1923 roku) ale tóm razóm sie łomylół. Ziymia, jużcić, zatrzónsła sie, tómpła 11 môja, ale niy we Rzymie ino we szpaniolskij Murcji. Idzie wyczytać tyż we ksiónżce Erica Chaline’a, iże wszyjske, ftore próbowali przepejdzieć prziszłóść – łod starożytnich proroków po nôjbarzij modernych „futurologów” – mynij abo barzij szpektakelowo sie drzistli.
Pojstrzodkowohamerikóńske plymie Majów miało ci fanta na pónkcie mierzyniô czasu. Stwórzyli łóne dwa roztomajte kalyndôrze, i ku tymu taki zizdym „Dugij Rachuby”, ftory rachowôł dnioszki łod samygo stworzyniô świata (eźliście sóm dociyrne, bóło to 8 wrzyśnia 3114 roku przed Pónbóczkiym). We rómach tego ci zizdymu nôjdukszym kónskym czasu niy bół rok ani wiyk, ino „baktum”, kiery twôł bez 144 tysiónce dni. Skuli tego, co dlô Majów pierónym isto bóła ciferka 13, uzdali łóni, iże kóniec świata, szlus tego naszygo żywobyciô na fajrant 13 baktum, znacy sie – 21 abo 23 grudnia 2012 roku. I coby tam niy medikować ło jejich przepówiydniach, żôdne przepejdziane katastrófy sie niy przitrefiyli, a i łóne same niy poradziyli spomiarkować, iże jich już kajsik we IV wiyku blank i do łostatka niy bydzie.
Nó, bół ci tyż taki wsiowy łowczôrz, maściôrz, dlô kierego napoczniyńcie planetowaniô niy bóło szczynsne. Synek gyszefciôrza ze połedniowyj Francyji musiôł przerwać nauka we szuli, bo w miyście wypraskła epidymijô dżumy. Ze uniwerzityjtu go wyciepli za łowczôrske praktyki. Możebnie, co Michel de Nostredame (barzij znany jako Nostradamus) kurzół jakiesik ziylsko, bo we 94 rymówanych wiyrszach przewidziôł bezmać wszyjskie niyszczysne fale, łod Hitlera aże do zbulyniô World Trade Center (WTC). A tak prôwdóm, to bół ci ino chudobnym planeciorzym i naśladówcóm, abszrajberym, ftory skutnie uwôdziôł letkowiyrne elity Francyji. Wszyjske ci te jejigo moc dómniymane przepowiydnie łodczytowali tameszne jako ino blank niy tak gupiô parada ajnbildóngu. Niyftore jego przepówiydnie powstali już po tym, kiej ci sie na isto przitrefiyli.
Sóm ale i jesce inksze. Niyftore, fest podyjzdrzliwie nastawióne ekszperty tyż popôłniajóm fyjlery, kiej kritikujóm i łochybnie szacujóm nowe wynôlôzki. Irlandzki matymatiker Dionysus Lardber (1793-1859) przestrzygôł, iże przi pryndkóści 200 kilomyjtrów na godzina niy strzimajóm puca pasażyrów cugów.
– Fto kciôłby tyż tego używać? – pytôł sie prezidynt Hameryki Rutheford B. Hayes, kiej gôdôł we 1876 roku ło telefółnie, a juzaś Ynglynder William Preece, niyskorzyjszy gówny inżiniyr poczty, medikowôł tak:
– Hamerikónóm na isto potrza telefółnu, ale nóm, Ynglynderóm blank tego niy trzeja. Mómy przecamć mocka samtyjszych laufrów i ordynaców.
Juzaś Henry Morton, piyrszy dyrechtór Stevens Institute of Technology, trôpiół sie, iże byrna Edisona to jakisik cygański knif abo fitulityngyszeft, a francuski marszal Ferdinand Foch mianowôł fligry „moc interesantnymi grackami bez jednakowóż znaczyniô dlô wojska”.
Nó, i szłoby sam połozprawiać i ło pijóndzach. We terôźnich czasach króm prezynterów pogody nôjbarzi utónkani we fiberhicy zdôwajóm sie ale być ekónowmisty. Sóme chyntliwe pogódzić sie z tym, iże polityka zawdy bydzie takim niy do spokopiyniô miszmaszym, chaósym, a kultóra jes ci blank i do łostatka niy do spómiarkówaniô. Przecamć napisali kajsik we 1955r., w cajtóngu „Variety”, iże tyn côłki Rock and roll niy zetwo bali i jednego syjzónu. Ale jednakowóż sztyjc – cufalowo – łoczykujymy, co te nasze móndroki łod ekónomiji bydóm barzij słuszne i łodpowiydzialne. Podanie jak dwa lata tymu nazôd tak i we 1929 roku pôra dni skorzij tego srogigo „krachu” na Wall Street ekónomista Irving Fisher pedziôł bół, co niy potrza sie strachać blank łó nic.
Naszô, Wiycie, prziszłóść blank niy jes tak cudzô jak zagranica. Prziszłóść to blank inkszy świat. Eźli szafnymy deczko podyjzdrzliwóści, uwidzymy gynał, iże te wywołane „zmiany klimatyczne”, szlus ze erdyjlym i wszyjske stroszki spółczysnóści, to łostatnie place na pierónym dugij liście mrócznych wróżbów i przypówiydni terôźnich planieciôrzy-mismacherów. Przecamć styknie zaszaltrować lecy jaki radijok abo telewizyjô a sam durch i jednym ciyngiym te iptowate łocieplynie klimatu, i take ci tam pierdoły. My juzaś, kiej cepiato łodciepujymy wszelijake przewidywania, zynknujymy sie, pogrónżómy sie we łosobliwyj letardze, i blank mómy za ajnfach, smolymy regle pozorności i côłke pouczki i egzorty wizynszaftlerów. Co moge mieć, a jakóżby inkaszij, moc katastrófalni kónzekwyncyje.
Przi napoczniyńciu spóminołech ale ło tym kóńcu świata we 2012 roku. Szlus tego naszygo świata mô trefić ło szkucina przed Godami, 21 grudnia, a wziyno sie to tak po prôwdzie ze kalyndôrza Majów. Wiycie, ta côłkô „prekolumbijsko” cywilizacyjô zapôchóniyła sie tak po prôwdzie kajsik kole XI wiyka. Jak ci to tyż sie galantnie skłôdô, co nôjważniyjsze tameszne móndrôki i planeciorze tak gynał łobcyrklowali we tych jejich kalyndôrzach prziszłość tego naszygo niy nôjgryfniyjszego ze światów ze takóm ci tysiónclytnióm nadmiaróm już po jejich zapodzióniu sie, po jejich stracyniu sie ze tego świata. Łopytowujecie sie możno i co ze tego? Anó, nic, smolół pies, przeca żôdne ci nôs tam lecy jake drachy niy wystrachajóm. Jakiesik take tam jak: „ ... pesymizm ekonomiczny, spadek siły nabywczej ... niepokoje społeczne ...” „kriza finansowô”, Sarkozy i Merkel, grecke bónckały i niyszporki, i take tam jesce inksze gupoty, kiere nóm ciyngiym wstyrkajóm te ze wiyrchu, te angyjbery ze Wiejskij we Warszawie.
Nó, tóż poduk tego wszyjskigo, coch skorzij pedziôł, ło tyn 2012 rok niy trôpcie sie za tela, niy musicie sie blank hruzić ło to, jak urychtować wtynczôs zwykowe Gody, bo Bożygo Narodzyniô już sporzij na isto niy bydzie. Ale podwiyl co, latoś jesce muszymy to jesce jakosik ściyrpieć; niy ino Gody ale jesce ku tymu i Zilwestyra, i na łostatku tyn srogi i frechowny niyskorzij zilwestrówy kacynjamer!